Ποιοι είναι οι τύποι ορίων;

Τα όρια εφαρμόζονται σε αρκετούς τομείς της ζωής μας. Τα υλικά όρια καθορίζουν εάν δίνεις ή δανείζεις πράγματα, όπως τα χρήματά σου, το αυτοκίνητο, τα ρούχα, τα βιβλία, το φαγητό σου. Τα σωματικά όρια αφορούν τον προσωπικό σου χώρο, την ιδιωτικότητα και το σώμα σου. Πότε και σε ποιον δίνεις μια χειραψία ή μια αγκαλιά; Πώς νιώθεις για την έντονη μουσική, τη γυμνή απεικόνιση ή όταν σου κλειδώνουν την πόρτα; Τα γνωστικά όρια ισχύουν για τις σκέψεις, τις αξίες και τις απόψεις. Γίνεσαι εύκολα υποτακτική; Γνωρίζεις τι πιστεύεις και πώς μπορείς να μείνεις σταθερή στις απόψεις σου; Μπορείς να ακούσεις με ανοιχτό μυαλό τη γνώμη κάποιου άλλου χωρίς να γίνεσαι αυστηρή; Αν γίνεσαι ιδιαίτερα συναισθηματική, αντιδραστική ή αμυντική, μπορεί να έχεις ασθενή συναισθηματικά όρια. Τα συναισθηματικά όρια διακρίνουν τον διαχωρισμό των συναισθημάτων και της ευθύνης σου γι' αυτά, από κάποιου άλλου. Είναι σαν μια φανταστική γραμμή ή ένα πεδίο δύναμης που χωρίζει εσένα από τους άλλους. Τα υγιή όρια, σε αποτρέπουν από το να δίνεις συμβουλές, να κατηγορείς τους άλλους ή τον εαυτό σου. Σε προστατεύουν από το να αισθάνεσαι ένοχη για τα αρνητικά συναισθήματα ή τα προβλήματα κάποιου άλλου και από το να παίρνεις προσωπικά τα σχόλια των άλλων. Η αυξημένη αντιδραστικότητα υποδηλώνει αδύναμα συναισθηματικά όρια. Τα υγιή συναισθηματικά όρια απαιτούν σαφή εσωτερικά όρια:να γνωρίζεις τα συναισθήματά σου και τις ευθύνες σου απέναντι στον εαυτό σου και τους άλλους. Τα σεξουαλικά όρια προστατεύουν το επίπεδο άνεσής σου με τη σεξουαλική επαφή και τη δραστηριότητα του σεξ: πού, πότε και με ποιον κάνεις σεξ. Τα πνευματικά όρια σχετίζονται με τις πεποιθήσεις και τις εμπειρίες σου σε σχέση με τον Θεό ή με μια ανώτερη δύναμη.

Γιατί είναι δύσκολο να βάλεις όρια; Είναι δύσκολο για ορισμένους ανθρώπους να θέσουν όρια επειδή:

• Βάζουν πρώτα τις ανάγκες και τα συναισθήματα των άλλων.
• Δεν γνωρίζουν τον εαυτό τους.
• Δεν αισθάνονται ότι έχουν δικαιώματα.
• Πιστεύουν ότι η οριοθέτηση θέτει σε κίνδυνο τη σχέση τους και ποτέ δεν έμαθαν να έχουν υγιή όρια.

Τα όρια μαθαίνονται;

Αν κατά την παιδική σου ηλικία, δεν είχε δοθεί αξία στα όρια, τότε δεν έχεις μάθει ότι τα έχεις. Κάθε είδους κακοποίηση παραβιάζει τα προσωπικά σου όρια, συμπεριλαμβανομένου ακόμη και του πειράγματος. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι παραβιάσεις ορίων αποτελούν αποτρεπτικό παράγοντα ωρίμανσης του παιδιού σ΄έναν ανεξάρτητο, υπεύθυνο ενήλικα.

Έχεις δικαιώματα

Αν τα δικαιώματά σου δεν είχαν γίνει σεβαστά καθώς μεγάλωνες, μπορεί να μην πιστεύεις ότι τα έχεις. Για παράδειγμα, έχεις το δικαίωμα της ιδιωτικότητας, το δικαίωμα να λες «όχι», να σου απευθύνονται με ευγένεια και σεβασμό, να αλλάζεις γνώμη ή να ακυρώνεις υποχρεώσεις, να ζητάς από τους ανθρώπους που προσλαμβάνεις να εργάζονται με έναν συγκεκριμένο τρόπο, να ζητάς βοήθεια, να μένεις μόνη, να φροντίζεις την ενέργεια σου και να μην απαντάς σε μια ερώτηση, στο τηλέφωνο ή σε ένα email αν δεν θέλεις. 

Εσωτερικά όρια

Τα εσωτερικά όρια περιλαμβάνουν τους κανόνες που διαφυλάττουν τη σχέση σου με τον εαυτό σου. Σκέψου τους ως μια μορφή αυτοπειθαρχίας και υγιούς διαχείρισης του χρόνου, των σκέψεων, των συναισθημάτων, της συμπεριφοράς και των παρορμήσεων σου. Αν κωλυσιεργείς, κάνοντας πράγματα που δεν χρειάζονται και ούτε θέλεις να κάνεις ή αν εργάζεσαι υπερβολικά και δεν ξεκουράζεσαι αρκετά ή δεν κάνεις διακοπές ή δεν έχεις ισορροπημένα γεύματα, μπορεί να παραμελείς τα εσωτερικά φυσικά όρια σου. Η εκμάθηση δεξιοτήτων για τη διαχείριση των αρνητικών σκέψεων και συναισθημάτων, θα σου δώσει δύναμη, όπως και η δυνατότητα να ακολουθήσεις τους στόχους και τις δεσμεύσεις προς στον εαυτό σου. Τα υγιή συναισθηματικά και γνωστικά εσωτερικά όρια, σε βοηθούν να μην αναλαμβάνεις την ευθύνη ή να μην παθαίνεις εμμονή με τα συναισθήματα και τα προβλήματα των άλλων: κάτι που συνήθως συμβαίνει με τα πρόσωπα που νιώθουν εξάρτηση από τους άλλους. Τα ισχυρά εσωτερικά όρια μειώνουν την ευκολία επιρροής σου από τους άλλους ανθρώπους. Οπότε, πρώτα, χρειάζεται να σκέφτεσαι τον εαυτό σου, αντί να συμφωνείς αυτόματα με την κριτική ή τις συμβουλές των άλλων. Στη συνέχεια, θα έχεις τη δύναμη να θεσπίσεις και τα εξωτερικά συναισθηματικά όρια, όπως εσύ τα επιλέξεις. Παρομοίως, δεδομένου ότι θα είσαι υπεύθυνη για τα συναισθήματα και τις πράξεις σου, δεν θα κατηγορείς τους άλλους. Εάν σε κατηγορούν για κάτι, όταν δεν νιώθεις υπεύθυνη γι΄αυτό, αντί να υπερασπίζεσαι τον εαυτό σου ή να ζητάς συγγνώμη, μπορείς να πεις: «Δεν αναλαμβάνω την ευθύνη γι’ αυτό».

Ενοχή και δυσαρέσκεια

Ο θυμός είναι συχνά μια ένδειξη ότι πρέπει να αναλάβεις δράση. Αν νιώθεις πικραμένη ή θυματοποιημένη και κατηγορείς κάποιον ή κάτι γι’ αυτό, μπορεί να σημαίνει ότι δεν έχεις θέσει όρια. Εάν αισθάνεσαι ανησυχία ή ενοχή ως προς τη θέσπιση ορίων, θυμήσου ότι η και η σχέση σου υποφέρει όταν εσύ νιώθεις στεναχωρημένη. Μόλις μπορέσεις να θέσεις όρια, θα αισθάνεσαι ενδυναμωμένη και θα έχεις λιγότερο άγχος, δυσαρέσκεια και ενοχή. Γενικά, θα νιώθεις ότι οι άλλοι σε σέβονται περισσότερο και αυτό είναι ένα ισχυρό βήμα προς τη βελτίωση των σχέσεών σου.

Θέτοντας αποτελεσματικά όρια

Οι άνθρωποι συχνά αναφέρουν ότι έθεσαν κάποιο όριο, αλλά δεν τους βοήθησε. Υπάρχει μια τέχνη για τον καθορισμό των ορίων. Αν γίνει με θυμό ή με γκρίνια, δεν θα ακουστείς. Τα όρια δεν προορίζονται για να τιμωρήσουν, αλλά για να υπερασπιστούν την ευημερία και την προστασία σου. Είναι πιο αποτελεσματικά όταν είσαι διεκδικητική, ήρεμη, σταθερή και ευγενική. Αν αυτό δεν λειτουργήσει, ίσως χρειαστεί να μιλήσεις για τις συνέπειες που θα υπάρξουν, ώστε να ενισχύσεις τη συμμόρφωση των άλλων. Είναι όμως σημαντικό να μην απειλήσεις ποτέ με μια συνέπεια, την οποία δεν είσαι πλήρως προετοιμασμένη να υποστηρίξεις. Για να είσαι σε θέση να ορίσεις αποτελεσματικά όρια, χρειάζεται χρόνος, υποστήριξη και να ξαναμάθεις ορισμένες έννοιες και δεξιότητες. Η αυτεπίγνωση και η εκμάθηση της δυναμικής σου είναι τα πρώτα βήματα. Ο καθορισμός ορίων δεν είναι κάτι εγωιστικό. Είναι ένδειξη ότι αγαπάς τον εαυτό σου. Να θυμάσαι ότι λες «ναι» στον εαυτό σου, κάθε φορά που λες «όχι» κάπου αλλού.  

Πηγή