Ο ύπνος κυρίως για τους μαθητές και φοιτητές είναι σημαντικός και καθοριστικός, αφού λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος με τον εγκέφαλο σε σχέση με τους ρυθμούς του σώματος. Με ποιο τρόπο όμως ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί τον ύπνο για να κωδικοποιήσει νέες πληροφορίες αλλά και πως καταφέρνει μακροπρόθεσμα να τις αξιοποιήσει; 

Μέσα από σχετικές έρευνες του εμπειρογνώμονα και λέκτορα ψυχολογίας, Jakke Tamminen στο Πανεπιστήμιο Royal Holloway του Ηνωμένου Βασιλείου, σημειώνονται τα χαρακτηριστικά και οι αντιδράσεις του μυαλού όταν υπάρχει έλλειψη ύπνου. Με λίγα λόγια ο Jakke εξηγεί πως δεν είναι δυνατό ένας φοιτητής να μένει άγρυπνος, πιστεύοντας πως μέχρι το πρωί θα έχει κατανοήσει όλες τις γνώσεις τις οποίες προσπάθησε να μαζέψει ολόκληρο το βράδυ.

«Αυτό είναι το χειρότερο πράγμα που μπορείτε να κάνετε στον εαυτό σας!» σημειώνει. Επισημαίνει πως ο ύπνος είναι απαραίτητος για την ενσωμάτωση της γνώσης στον εγκέφαλο και εξηγεί με ποιο τρόπο μπορεί να βελτιώσει κανείς τις ικανότητες εξασκώντας τη μνήμη του.

Μέσα από το ερευνητικό πρόγραμμα φοιτητές από τη μια ομάδα δοκίμασαν να μείνουν ξύπνιοι όλη τη νύχτα διαβάζοντας κείμενα τα οποία θα έπρεπε να αποστηθίσουν ή να αναλύσουν. Συγκριτικά με την δεύτερη ομάδα ατόμων όπου δεν στερήθηκαν τον ύπνο, αποδείχτηκε πως υπήρξε μια σημαντική διαφορά ανάμεσά τους, μιας και η δεύτερη ομάδα φαίνεται να κατανόησε πολύ καλύτερα τα όσα είχε μελετήσει.

«Ο ύπνος είναι το βασικότερο μέρος της μάθησης. Ακόμα κι αν δεν μελετάτε, όταν κοιμάστε ο εγκέφαλός σας εξακολουθεί να σπουδάζει. Είναι σχεδόν σαν να εργάζεται για λογαριασμό σας!» καταλήγει.

Μέσα στον εγκέφαλο του κρεβατιού

Ενώ ο Tamminen επικεντρώνεται στις έρευνες για τον ύπνο, υπάρχει μια θεωρία ότι ο ύπνος παίζει ρόλο και στην ανάπτυξη της γλώσσας, μέσα από τα όνειρα που συμβαίνουν σε αυτό το τμήμα του κύκλου ύπνου. Η έρευνα στο εργαστήριο του ύπνου και των ονείρων στο Πανεπιστήμιο του Καναδά του Οττάβα διαπίστωσε ότι οι εγκέφαλοι των προπτυχιακών φοιτητών που ονειρεύονταν στα γαλλικά ήταν ουσιαστικά σε θέση να κάνουν νέες συνδέσεις με τη γλώσσα που μαθαίνουν. Όνειρα, μετά από όλα, είναι κάτι περισσότερο από απλά μια επανάληψη του τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια της ημέρας. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι περιοχές του εγκεφάλου που διαχειρίζονται τη λογική και το συναίσθημα αλληλεπιδρούν διαφορετικά κατά τη διάρκεια των ονείρων, επιτρέποντας αυτές τις φανταστικές νέες συνδέσεις στον μαθητή της γλώσσας. 

Νυχτερινοί ρυθμοί

Υπάρχει μια γενετική βάση στο βιολογικό/εσωτερικό μας ρολόι, το οποίο μας εξηγεί πότε είναι ώρα να κοιμηθούμε και να ξυπνήσουμε. Και η προσκόλληση σε αυτούς τους σκληρούς ενσύρματους κύκλους είναι απαραίτητη για την επίτευξη της κορυφαίας γνωστικής απόδοσής μας. 

Power nap

Είναι αποδεδειγμένο ότι τα παιδιά έχουν πιο αργό ύπνο σε σχέση με τους ενήλικες. Παράγοντας από τον οποίο εξηγείται και το πόσο γρήγορα μαθαίνουν τα παιδιά (όπως για παράδειγμα οι ξένες γλώσσες). Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε γύρω από τον ρόλο του ύπνου στα παιδιά, διαπιστώθηκαν το πόσο πολλές πληροφορίες διατηρούν πριν και μετά τον ύπνο τα παιδιά, με το συμπέρασμα πως ο ύπνος βοηθά στην πρόσβαση σε «αθόρυβη» γνώση.

Οι ενήλικες μπορούν επίσης να κάνουν χρήση αυτού του είδους των πληροφοριών που έχουν μάθει κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ωστόσο, όπως εξηγεί η ερευνητής Katharina Zinke, «ο ύπνος το κάνει με πιο αποτελεσματικό τρόπο στα παιδιά».

“Τα αποτελέσματα είναι πιο έντονα στην πρώιμη παιδική ηλικία επειδή ο εγκέφαλος αναπτύσσεται”, λέει ο Dominique Petit, συντονιστής του Καναδικού Sleep και Circadian Network. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι “τα παιδιά πρέπει να κοιμούνται κατά τη διάρκεια της ημέρας για να θυμούνται όλα όσα πρέπει να μάθουν”.