Τα παιδιά ήδη από την ηλικία των 2 ετών μπορούν να αναγνωρίσουν τις διαφορές στο φύλο, στην εθνικότητα και στη σωματική διάπλαση. Σε αυτήν την ηλικία, τα παιδιά αντιμετωπίζουν καταστάσεις, με τις οποίες δεν είναι εξοικειωμένα, μιμούμενα τις συναισθηματικές και συμπεριφορικές αντιδράσεις των σημαντικών για αυτά ενηλίκων (γονείς, αδέρφια, εκπαιδευτικοί κ.α.). Λειτουργούν δηλαδή σαν δέκτες των λεκτικών και μη λεκτικών μηνυμάτων που εκπέμπουν οι ενήλικοι για θέματα όπως η διαφορετικότητα, η αναπηρία κ.α.

Πολλοί ενήλικες προτιμούν να πιστεύουν ότι τα μικρά παιδιά δεν μπορούν να αντιληφθούν την έννοια της αναπηρίας. Αυτό ίσως να οφείλεται στο γεγονός ότι και αυτοί οι ίδιοι έχουν προκαταλήψεις τις οποίες δεν θέλουν να παραδεχτούν, και στην προσπάθεια τους να τις κρύψουν, αγνοούν τη φυσική περιέργεια των παιδιών αποφεύγοντας να τους δώσουν τις πληροφορίες που τους χρειάζονται.

Ακόμα, πολλοί γονείς πιστεύουν ότι η καταπολέμηση των προκαταλήψεων μπορεί να γίνει υποστηρίζοντας ότι «όλοι οι άνθρωποι είμαστε ίδιοι». Με αυτή τη στάση όμως, υποτιμούμε και αγνοούμε την πραγματικότητα, αντί να διδάξουμε στα παιδιά ότι η αναπηρία και γενικά η διαφορετικότητα είναι ένα κομμάτι της κοινωνίας το οποίο μπορεί να βοηθήσει και στην ευημερία της.

Κανένα παιδί δεν είναι ίδιο με κάποιο άλλο, το ίδιο ισχύει και για τους γονείς και για τα άτομα με αναπηρία.

Πώς μπορείς λοιπόν να μιλήσεις στον γιο σου ή την κόρη σου για την αναπηρία; Δες τι συμβουλεύουν οι ειδικοί:

• Περιμένεις για την κατάλληλη στιγμή

Την πρώτη φορά που το προσχολικής ηλικίας παιδί σου θα παρατηρήσει ότι κάποιος έχει μια αναπηρία, ξεκίνησε μια συζήτηση μαζί του. Θα μπορούσες να πεις «βλέπω ότι παρατήρησες ένα πρόσωπο που είναι διαφορετικό από εσένα. Ακριβώς όπως όλοι έχουμε διαφορετικό χρώμα μαλλιών, ορισμένα άτομα είναι διαφορετικά και με άλλους τρόπους». Μπορείς στη συνέχεια, να εξηγήσεις στο παιδί ότι το συγκεκριμένο άτομο έχει για βοήθεια ένα σκύλο ή μπαστούνι επειδή δεν βλέπει, ή ότι η γυναίκα αυτή χρησιμοποιεί τη γλώσσα με νοήματα γιατί δεν μπορεί να ακούσει κτλ. Η αναπηρία μπορεί να οφείλεται σε αιτίες που δεν γνωρίζουμε... Αν δεν γνωρίζεις την απάντηση σε μια ερώτηση του μικρού, απλά πες του το. Παραδέξου την άγνοιά σου.  

• Προσπάθησε να απαντάς πολύ απλά στο παιδί 

Όχι πολλά λόγια και απάντησε όσο μπορείς πιο άμεσα. Για παράδειγμα, αν σε ρωτήσει σχετικά με ένα άτομο σε αναπηρικό αμαξίδιο πες «φαντάζομαι ότι μπορεί να έχει προβλήματα με τα πόδια του. Δεν μπορεί να περπατήσει». 

Μια μητέρα που έχει δίδυμα αγοράκια 4 ετών, και το ένα έχει κάποια κατάσταση με σωματική και αναπτυξιακή αναπηρία, όταν το υγιές αγοράκι της ρωτά γιατί δεν μιλά ο αδελφός του ή γιατί έρχεται κάποιος στο σπίτι για να το βοηθήσει να παίξει, εκείνη απαντά ότι, «ο αδελφός σου χρειάζεται βοήθεια για να κάνει ορισμένα πράγματα». Μία απλή εξήγηση η οποία ικανοποιεί μέχρι στιγμής την περιέργεια του μικρού γιού της.

Διάβασε ακόμη: Όταν ένα παιδί με αναπηρίες είναι αποδεκτό από την κοινωνία, ο κόσμος του αλλάζει

• Το παιδί σου ακούει γι' αυτό να το έχεις υπόψη σου 

Πρόσεξε πώς θα περιγράψεις τους ανθρώπους με αναπηρίες. Απόφυγε ξεπερασμένους και υποτιμητικούς όρους όπως ανάπηρος, καθυστερημένος και «άτομα με ειδικές ικανότητες ή ανάγκες».  Διαχωρίστε το παιδί από την κατάσταση. Πες «το παιδί που έχει αυτισμό» και όχι το «αυτιστικό παιδί». Αν ένα άτομο χρησιμοποιεί αναπηρικό καροτσάκι, εξήγησε στο παιδί, ότι το αναπηρικό καροτσάκι προσφέρει στο άτομο με αναπηρία ελευθερία κινήσεων».

Όταν είσαι με το παιδί σου και συναντήσετε ένα άτομο με αναπηρία, μη ζητήσεις από το παιδί να «μην κοιτάει» ή να του πεις «πρέπει να προχωρήσουμε».  Τα άτομα αυτά με αναπηρία, μπορεί να νιώθουν στιγματισμένα από εκείνους που τα αποφεύγουν και το παιδί μπορεί να νομίσει ότι δεν μπορεί να κάνει ερωτήσεις. Περιέγραψε απλά πως περπατά ή επικοινωνεί με ένα διαφορετικό τρόπο.

• Δώσε έμφαση ότι είναι κι αυτό ίδιο  

Ένα παιδί μπορεί να έχει μια φυσική ή διανοητική αναπηρία αλλά εξακολουθεί να είναι παιδί. Επισήμανε στο παιδάκι σου τα κοινά σημεία που έχει με το παιδί που έχει κάποια αναπηρία στο γειτονικό σπίτι, όπως ίδια ηλικία, ίδιο αγαπημένο βιβλίο ή παιχνίδι.

Μια μητέρα ενός 3χρονου παιδιού που πάσχει από εγκεφαλική παράλυση λέει ότι «έχω πάντα άγχος και λέω στα άλλα παιδιά ότι ο Δημήτρης είναι σαν αυτά. Του αρέσει να βλέπει παιδικά προγράμματα και να ζωγραφίζει αλλά δεν μπορεί να κάνει άλλα πράγματα, όπως για παράδειγμα, η αναπηρική καρέκλα του τον βοηθά να περπατά».

• Δίδαξε στο παιδί σεβασμό

Αν ακούσεις μικρά παιδιά να αναφέρονται σε κάποιον με αναπηρία ως «ηλίθιο», ή ότι περπατά ή μιλά «αστεία» αποθάρρυνε τέτοια πειράγματα. Εξήγησέ τους πόσο πληγώνουν τα λόγια αυτά, και τόνισε πως όταν κάποιος είναι διαφορετικός ή συμπεριφέρεται διαφορετικά δεν είναι ούτε χαζός ούτε ηλίθιος.

Διάβασε ακόμη:  Η διαφορετικότητα μάς αφορά όλους

Απαντήσεις στις ερωτήσεις που μπορεί να κάνει ένα παιδί προσχολικής ηλικίας για τα άτομα με αναπηρία:

• «Μπορεί αυτό να συμβεί σε μένα»; Πες ότι οι περισσότεροι άνθρωποι με αναπηρία γεννιούνται έτσι. Και ότι κάνεις ό,τι καλύτερο μπορείς για τον ίδιο, για να είναι πάντα ασφαλές από κάποιο ατύχημα που θα μπορούσε να του προκαλέσει αναπηρία, έχοντας κανόνες όπως να φορά πάντα το κράνος για να κάνει ποδήλατο ή να διασχίζει το δρόμο με ασφάλεια.
• «Γιατί δεν μιλά όπως εμείς»; Εάν ξέρεις την απάντηση ή αν μπορείς να την μαντέψεις, πες τη στο παιδί σου με λόγια που μπορεί να καταλάβει ότι «έχει πρόβλημα με τους μυς που μας βοηθούν να μιλάμε».

Μια μητέρα που έχει παιδί με αναπηρία, απαντά και εξηγεί στα άλλα παιδάκια ότι «έχει ένα πρόβλημα στο κεφάλι, γιατί χτύπησε την ώρα που γεννήθηκε και έτσι δεν μπορεί να κάνει τα πράγματα που εμείς μπορούμε. Θα περπατήσει και θα μιλήσει κάποια ημέρα αλλά αυτή τη στιγμή δεν μπορεί».

• «Γιατί δεν κουνιούνται τα πόδια του»; Απάντησε απλά στο παιδί: «Μάλλον θα είχε κάποιο ατύχημα και χτύπησε τα πόδια του. Γι' αυτό χρησιμοποιεί μια αναπηρική καρέκλα, για να μπορεί να κινείται».
• «Δεν του αρέσω»; Τα παιδάκια στα τέσσερα χρόνια τους, πράγματι ανησυχούν αν αρέσουν ή όχι. Αν ένα παιδάκι έχει αυτισμό και δεν παίζει με τα άλλα, αμέσως θα αναρωτηθούν γιατί. Η σωστή απάντηση είναι «και βέβαια σας αγαπά αλλά δεν ξέρει πώς να το δείξει και να το πει». Στη συνέχεια ενθάρρυνε το δικό σου παιδί να ρωτήσει το παιδάκι με αυτισμό αν θέλει να παίξει μαζί του.

Τι άλλο μπορείς να κάνεις:

• Μην αποφεύγετε άτομα που έχουν οποιαδήποτε αναπηρία. Χαιρετήστε τα, πείτε μια καλημέρα στην παιδική χαρά, στην εκκλησία, στο σχολείο... όπου κι αν τα δείτε.
• Βοήθησε το παιδί σου να αναπτύξει φιλία με παιδιά που έχουν κάποιου είδους αναπηρία. Κάλεσέ τα σε συγκεντρώσεις και σε  παιδικά πάρτι.
• Μπορείς να του λες παραμυθάκια, που περιλαμβάνουν και άτομα με αναπηρίες. Έτσι θα συνηθίσουν από πολύ νωρίς να δέχονται χωρίς προκαταλήψεις και φόβους ότι υπάρχουν κι άλλα άτομα που διαφέρουν, αλλά είναι εξίσου καλά και αγαπητά και μπορούν να είναι φίλοι.

Μίλα για την αναπηρία στο παιδί σου. ΔΕΝ είναι ασθένεια και ΔΕΝ είναι κάτι μεταδοτικό!

Διάβασε ακόμη: Παιδικός καρκίνος: «Κάθε παιδί πρέπει να έχει την ευκαιρία να ζήσει, την ευκαιρία για ζωή» 

Πηγή