Όταν η μαμά λέει «όχι» και ο μπαμπάς λέει «ναι»
Είμαι επαγγελματίας ψυχολόγος-σύμβουλος-ψυχοθεραπεύτρια. Κάθε μήνα συμβάλλω στο έργο της σωστής διαπαιδαγώγησης των παιδιών πολλών γονέων. Για αρκετό καιρό, λίγα χρόνια μετά τη γέννηση του δεύτερου παιδιού, έπεφτα για ύπνο κι έβλεπα τον ίδιο εφιάλτη. Έβλεπα ότι ζούσα σ’ ένα σπίτι όπου έπαυα να είμαι η ειδικός κι έχανα το κύρος μου. Ήμουν απλά μητέρα δύο κοριτσιών, αδυναμιών του μπαμπά, του μόνου άντρα στο σπίτι. Κανένας σεβασμός απέναντι στο άτομο μου και στις γνώσεις που τόσα χρόνια σπατάλησα για να αποκτήσω στα πανεπιστήμια και στα εκπαιδευτικά σεμινάρια. Πολλές ήταν οι φορές που αναρωτήθηκα, αν θα ήταν καλύτερα να μετακόμιζα στη βεράντα με το Chihuahua. Τουλάχιστον στον ύπνο μου το σκυλί κάπως με υπάκουε. Περιττό να αναφέρω ότι στα όνειρά μου το σκυλί ήταν γένους αρσενικού…
ΔΙΑΒΑΣΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ζήλια: Ένα τέρας-προϊόν της παιδικής ηλικίας
Κατά τον εφιάλτη αυτό, έβγαζε η γλώσσα μου μαλλιά να εξηγώ στο σύζυγο πως τα παιδιά χρειάζονται σταθερότητα, πως και οι δύο γονείς πρέπει να είναι σταθεροί κι εξηγημένοι μεταξύ τους. Εξηγούσα ότι θα πρέπει από κοινού να τηρούν και να εφαρμόζουν τους κανόνες διαπαιδαγώγησης (τους οποίους θα έχουν συμφωνήσει μαζί) αλλιώς τα παιδιά πάντοτε τραβάνε με το μέρος του γονέα που τους κάνει τα θελήματα. Εννοείται ότι όταν είναι μικρά εκείνον τον γονέα αγαπάνε περισσότερο αφού είναι αυτός που δε λέει ποτέ «όχι». Έλα όμως που ο σωστός γονέας είναι στα μάτια των παιδιών ο «κακός» γονέας. Είναι αυτός που οριοθετεί σωστά το παιδί, που λέει «όχι» όταν χρειάζεται, που βάζει και καμιά τιμωρία όταν αρνούνται να συνετιστούν.
Με τα απαραίτητα «όχι» οριοθετούμε σωστά τα παιδιά και τα εφοδιάζουμε για την μετέπειτα εξέλιξη και πορεία τους στην κοινωνία. Γιατί ως ενήλικας θα πάρεις πρόστιμο αν παρκάρεις παράνομα. Ο αστυφύλακας δεν θα σ’ τη χαρίσει. Κι αν μικρό παιδί σου επιτρεπόταν να τρως κάθε μέρα μεγαλύτερες μερίδες γλυκών κάποια στιγμή, όταν θα ’σαι πολύ μεγαλύτερος, θα πρέπει να επισκεφθείς τον διαιτολόγο ή και τον οδοντίατρο. Ο ενήλικος μεταβολισμός σου δεν μπορεί να κάνει τα στραβά τα μάτια όταν θα τρως το τρίτο και τέταρτο σοκολατάκι. Κι ο γονέας που σου έκανε όλα τα χατίρια δεν θα πληρώσει για τα σφραγίσματα στα δόντια σου ούτε θα μπορεί να ελέγχει τα όχι και τις απορρίψεις που θα δεχθείς σε μια ενήλικη κοινωνία. Την αυτοπειθαρχία αν δεν την έμαθες ως παιδί δεν θα τη μάθεις ως ενήλικας. Κι ο γονέας που έκανε τα στραβά τα μάτια δεν θα ‘ναι εκεί για να σε καθοδηγεί και να σε χαλιναγωγεί όταν παρεκτρέπεσαι (δεν το έκανε ούτε τότε που ήσουνα νήπιο).
Τα οριοθετημένα παιδιά έχουν υψηλότερη αυτοεκτίμηση επειδή είναι συνήθως πιο πειθαρχημένα, υπεύθυνα, συγκροτημένα και πιο δημοφιλή Ξέρουν που τελειώνουν τα δικά τους όρια και που ξεκινούν τα όρια των άλλων. Γνωρίζουν εκ των προτέρων τις συνέπειες αν παραβιάσουν τους κανόνες που έχουν γνωστοποιηθεί, κάτι που παρέχει μια αίσθηση προσωπικής ασφάλειας. Έτσι επειδή καλλιεργείται ο σεβασμός και η επικοινωνία με τους άλλους, ως ενήλικες θα είναι σε θέση να σέβονται τους ηθικούς και κοινωνικούς κανόνες με τους οποίους θα έρθουν αντιμέτωποι.
ΔΙΑΒΑΣΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ποιος είπε ότι θέλω να επεμβαίνουν στη διαπαιδαγώγηση του παιδιού μου;
Για να μπορέσουν οι γονείς να μεγαλώσουν παιδιά σωστά οριοθετημένα θα πρέπει να είναι οι ίδιοι οριοθετημένοι ως άτομα. Θα πρέπει να αντιληφθούν ότι για το καλό των παιδιών τους χρειάζεται να λένε «όχι» εκεί που αρμόζει χωρίς να αισθάνονται ενοχές για τη δυσαρέσκεια που προκαλείται στα παιδιά. Εξάλλου η διατύπωση μπορεί να γίνει με τρόπο ειρηνικό κι όχι απαραίτητα με τρόπο εχθρικό. Για παράδειγμα μπορούμε να πούμε στο παιδί «θα δεις την αγαπημένη σου ταινία αφού πρώτα τελειώσεις τα μαθήματά σου» αντί «αν δεν διαβάσεις δεν πρόκειται να δεις την ταινία σου». Δεν τίθεται θέμα επίδειξης εξουσίας όταν η επικοινωνία είναι θετική. Επίσης είναι σημαντικό να δίνουμε στο παιδί την ευθύνη για τις πράξεις του εξηγώντας του τις συνέπειες (π.χ., τι πρόκειται να συμβεί εάν τρώει πολλά γλυκά ή αν αρνείται να πλένει τα χέρια του πριν το φαγητό). Εξίσου σημαντικό να αφήνουμε στο παιδί την αίσθηση μερικού ελέγχου παρέχοντας του επιλογές. Για παράδειγμα, δεν τίθεται θέμα να μην κάνει μπάνιο αλλά μπορεί να επιλέξει ποιος από τους δύο γονείς θα το μπανιάρει.
Το πλέον σημαντικό όμως είναι να υπάρχει αποφασιστικότητα και στους δύο γονείς και απόλυτη συνεννόηση μεταξύ τους για την επιτυχή εφαρμογή των κανόνων και των ορίων. Θα πρέπει ο καλός γονιός να αντιληφθεί ότι είναι πιο ωφέλιμο για το ίδιο το παιδί να το διαπαιδαγωγήσει σωστά παρά να θέλει να είναι στα μάτια του παιδιού ο αγαπημένος γονιός που δε χαλάει χατίρι. Μόνο οι γονείς, ως ενήλικες, είναι σε θέση να καθοδηγήσουν από νωρίς το παιδί προετοιμάζοντάς το έτσι για την μετέπειτα πορεία του στην κοινωνία. Η σταθερή οριοθέτησης της συμπεριφοράς του παιδιού δίνει το αίσθημα της ασφάλειας και της ηρεμίας τόσο στο οικογενειακό περιβάλλον όσο και στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Παιδιά σωστά οριοθετημένα θα είναι οι αυριανοί συναισθηματικά υγιής και νομοταγείς πολίτες.
Για πολλά βράδια ξυπνούσα απ’ το ίδιο κακό όνειρο. Είχα μάλλον επηρεαστεί απ’ τις αμέτρητες συνεδρίες με γονείς που συγκρούονταν μεταξύ τους. Ευτυχώς για μένα συμφωνούσαμε ως επί το πλείστον με το σύζυγο στη διαπαιδαγώγηση κι οριοθέτηση των παιδιών μας και σιγά σιγά ο εφιάλτης έχασε την ισχύ του. Η συμβουλή μου προς όλους τους γονείς, για να μη χρειαστεί να ζήσουν τον εφιάλτη της ασυμφωνίας στο ξύπνιο τους, είναι να φροντίζουν να συνεννοούνται πάντα κατά τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους και να λένε από κοινού το μεγάλο «όχι» όπου χρειάζεται. Το «όχι» είναι δισύλλαβο γι’ αυτό παίρνει και οξεία. Ξεκινάει και τελειώνει με φωνήεντο. Είναι πιο ηχηρή και πιο ισχυρή λέξη και φέρνει αντιδράσεις. Οι γιαγιάδες και οι παππούδες θα λένε πάντα «ναι». Το «ναι» μπορεί να είναι πάντα πιο εύκολο και καθόλου ζόρικο αλλά τα παιδιά χρειάζονται γονείς. Και οι σωστοί γονείς είναι αυτοί που μπορούν να λένε «όχι».
ΔΙΑΒΑΣΕ ΕΠΙΣΗΣ: Το μωρό σου θα αποκτήσει…αδελφάκι;
H Άνθια Χριστοδούλου- Θεοφίλου, είναι Ψυχολόγος, Σύμβουλος και Ψυχοθεραπεύτρια στο Κέντρο Προσωπικής Ανάπτυξης και Αυτογνωσίας “Για την Ιθάκη”. Ακολούθησε το facebook page