Της Μαρίνας Χρήστου 

Γι’ αυτό τον λόγο επικοινωνήσαμε με την εγγεγραμμένη συμβουλευτική ψυχολόγο, ανθρωποκεντρική και συστημική ψυχοθεραπεύτρια Χριστίνα Σορόκου, καθώς πολλοί άνθρωποι, σε ψυχολογικό επίπεδο, ήδη έχουν πλημμυρίσει από αισθήματα ανεπάρκειας και ανημποριάς απέναντι σε αυτό που δεν μπορούν να ελέγξουν, όπως είπε και η ίδια. Για όσους νοσούν, η ψυχολογική υποστήριξη είναι επιβεβλημένη, καθώς αντιμετωπίζουν τόσo το φόβο και το άγχος της κατάστασής τους, όσο και τον κοινωνικό στιγματισμό. Το ζήτημα λοιπόν, είναι, η διατήρηση της συναισθηματικής μας ισορροπίας. Στόχος μας να μη χάσουμε τη λειτουργικότητά μας από την κατάκλιση αυτών των συναισθημάτων. 

Οι φοβίες των γονιών μπορούν να προκαλέσουν μεγάλη αναστάτωση στα παιδιά τονίζει, μεταξύ άλλων, η ψυχολόγος, ενώ μας προτρέπει να λειτουργήσουμε ευεργετικά και δημιουργικά αυτή τη δύσκολη περίοδο.

Επίσης, ως ιδρυτικό μέλος του Humans for Dogs- CY  μάς δίνει συμβουλές και μας εξηγεί πώς μπορούμε να ωφεληθούμε από τον κατ’ οίκον περιορισμό, τόσο εμείς όσο και το σκυλί μας. 

Κυρία Σορόκου, πώς επιδρά μια πανδημία στην ψυχολογία μας;

Η οποιαδήποτε πανδημία απειλεί την ύπαρξή μας είναι φυσικό να προκαλεί φόβο. Είναι ένα από τα έξι πρωτογενή συναισθήματα, εξαιρετικά δυσάρεστο μεν, αλλά βοηθά τον άνθρωπο να επιβιώσει από τους κινδύνους που απειλούν την ύπαρξή του δε. Το σώμα εκκρίνει αδρεναλίνη ώστε να διασφαλίσει τη «μάχη» ή τη «φυγή» από τον κίνδυνο. Όταν η ζωή μας, όμως, αποσυναρμολογείται από τη μια μέρα στην άλλη (σε όλους τους τομείς) ο φόβος μετατρέπεται σε πανικό, έτσι ο οργανισμός μας απαντά δυσανάλογα στην απειλή. Για πρώτη φόρα, η ζωή μάς ζητά να «παλέψουμε» με το να μην κάνουμε κάτι, βασικα μάς λέει «stay home», «Do nothing», «πάτησε pause», «όλα να παγοποιηθούν». Είναι πρωτόγνωρο για εμάς αυτό που συμβαίνει και αναπόφευκτα μάς φόβίζει και μας συγχίζει ακόμη περισσότερο. Σε μια τόσο πρωτόγνωρη κατάσταση, με τα πάντα ρευστά, το ότι δεν έχουμε τον έλεγχο της ζωής μας, μας προκαλεί μεγάλο άγχος και περισσότερο μας πανικοβάλλει.

Μπορεί ο πανικός να προκαλέσει πληθώρα ψυχοπαθολογικών ασταθειών;

Φυσικά. Στην περίπτωση του κορωνοιού, δυστυχώς βρισκόμαστε μπροστά σε μία ασύμμετρη απειλή -γιατί κανείς δεν ξέρει τι μας ξημερώνει- και απαιτείται μια λογική προσέγγιση.  Αναγκαστήκαμε να ακολουθήσουμε άμεσες αλλαγές στην καθημερινότητά μας, στην επαγγελματική και κοινωνική ζωή μας. Ο κορωνοϊός μπορεί να πλήξει την παγκόσμια οικονομία, θα χτυπηθεί και η Κύπρος ξανά, και παρόλο που η κυβέρνηση παίρνει κάποια μέτρα για τη στήριξή των επιχειρήσεων και των εργαζομένων, εμείς, ο καθένας ξεχωριστά, καλούμαστε να επιβιώσουμε στο χάος που έχει δημιουργηθεί. Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο, είναι επιτακτική η ανάγκη να αναζητήσουμε και να βρούμε την υφιστάμενη ισορροπία μέσα σ' αυτό το χάος.  Αυτός ο ιός που κυκλοφορεί, είναι σαν να έχει σηκώσει ένα σεντόνι κάτω από το οποίο κρύβονταν διάφορες παθήσεις, οι οποίες τώρα κάνουν το δικό τους πάρτι. Αυτό προκαλεί περαιτέρω ψυχοσυναισθηματική αστάθεια και αναπόφευκτα η ψυχοσύνθεσή μας θα παρουσιάσει αστάθειες. 

Παρατηρούνται επίσης αυξημένα επίπεδα θυμού λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού...

Τα όσα δραματικά συμβαίνουν στον πλανήτη αυτή τη στιγμή έχουν πράγματι οδηγήσει σε αυξημένα επίπεδα θυμού. Ελπίζουμε ότι θα ξεπεραστεί η δύσκολη κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε όλοι λόγω του κορωνοϊού. Όμως, ο καθένας αξιολογεί την κατάσταση που ζούμε διαφορετικά. Μέσα από τη δική του οπτική γωνία βλέπει ο καθένας τα πράγματα. Η πλευρά αυτή επηρεάζεται από τις ανάγκες του, τα πιστεύω και την κατάσταση που βιώνει τη δεδομένη στιγμή. Ο θυμός είναι αναπόφευκτος σε αυτή την περίπτωση διότι οι άνθρωποι ανησυχούν για το σήμερα, όπως και για τις συνέπειες που θα έχει αυτή η κρίση. Επίσης, θρηνούμε. Ναι έχουμε ξεκινήσει τον κύκλο του θρήνου. Θρηνούμε τη ζωή μας όπως την ξέραμε, θρηνούμε την ελευθερία που χάνουμε, θρηνούμε γάμους και events που τόσο προσμέναμε και όμως ακυρώνονται, θρηνούμε την ασφάλειά μας... μέρος του θρήνου, ιδιαίτερα στα αρχικά στάδια, είναι ο θυμός. Αλλά οι άνθρωποι χρειάζεται να μάθουμε να ελέγχουμε τις παρορμητικές αντιδράσεις μας και να θέτουμε υπό έλεγχο τα νεύρα μας. Είναι καλό να θυμόμαστε ότι είμαστε όλοι μέσα στο ίδιο καζάνι… ακόμη και τα μικρά μας που αναγκάζονται να μείνουν σε κατ' οίκον περιορισμό.

H κατάσταση που βιώνουμε δεν έχει προηγούμενο... Πώς μπορούμε κυρία Σορόκου να διατηρήσουμε την ψυχραιμία μας; 

Στην περίπτωση αυτή ο θυμός σίγουρα είναι δυσλειτουργικός. Δεν θα μας βοηθήσει καθόλου. Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε, είναι ότι για να επιβιώσουμε χρειάζεται να έχουμε λειτουργικά και όχι δυσλειτουργικά εργαλεία. Μόνο αυτά θα καταφέρουν να μας κρατήσουν ψύχραιμους. Το γεγονός ότι απειλείται η ύπαρξή μας, μας αναγκάζει να μάθουμε να ελισσόμαστε. Και για να το καταφέρουμε αυτό, χρειάζεται να μάθουμε να αποδεχόμαστε τις καταστάσεις αλλά και την αναγκαιότητα της αλλαγής. Εύκολο βέβαια στα λόγια, δύσκολο στις πράξεις...  Σήμερα, παραδείγματος χάρη, ο άνθρωπος αναγκάζεται να απομονωθεί, αναγκάζεται να ζήσει με τη μοναξιά του... αναγκάζεται να επιβιώσει με μειωμένο εισόδημα, αναγκάζεται να αντιμετωπίσει την ευάλωτη υπάρξή του... Εργαζόμενες μητέρες αναγκάζονται να μείνουν στο σπίτι με τα παιδιά. Τα μεγαλύτερα παιδιά, υποχρεώνονται να κάνουν διαδικτυακά μαθήματα, κλπ. Όσο πιο γρήγορα λοιπόν αποδεχτούμε ότι υπάρχει αναγκαιότητα αλλαγής, τόσο πιο γρήγορα θα μειωθεί ο θυμός μας και θα λειτουργήσουμε ευεργετικά και δημιουργικά. 

Διάβασε ακόμη: H μαρτυρία ενός Κύπριου που ζει στην Ιταλία

Τα άτομα που νόσησαν ή πιθανόν να νοσήσουν, είναι αναμενόμενο να βιώσουν τον κοινωνικό αποκλεισμό αφού θα μπουν σε «απομόνωση» και όλοι θα προσπαθούν να προστατευτούν από εκείνους. Ήδη συμβαίνει αυτό… Πώς μπορούμε να τα βοηθήσουμε ώστε να αντιμετωπίσουν ψύχραιμα αυτή την κατάσταση;

Είτε νοσούμε είτε όχι από τον περιβόητο ιό, υπάρχει μεγάλη ανάγκη για την καταπολέμησή του και χρειάζεται να απομονωθούμε. Σίγουρα, τα άτομα που έχουν ήδη νοσήσει έχουν μπει σε μια διαδικασία πιο αυστηρής απομόνωσης και χρειάζονται στήριξη. Δεν σημαίνει όμως, ότι επειδή απομονώθηκαν δεν μπορούν να έχουν επικοινωνία με τους δικούς τους ανθρώπους. Ευτυχώς υπάρχει η τεχνολογία που μας κρατά σε επαφή και η οποία βοηθά στη μείωση των συναισθημάτων μοναξιάς και απομόνωσης που βιώνουν. Τα άτομα που νοσούν δεν ήθελαν να νοσήσουν και κανένας δεν μετέδωσε τον ιό επειδή το ήθελε. Μένουμε λοιπόν σπίτι, αλλά μιλάμε καθημερινά μαζί τους. 

Η απομόνωση μπορεί να φέρει πιο κοντά τους συντρόφους; 

Όχι απαραίτητα. Κάποια ζευγάρια θα δεθούν περισσότερο λόγω ότι θα παιρνούν αρκετό χρόνο μαζί, άλλα ζευγάρια θα συγκρουστούν ακριβώς για τον ίδιο λόγο. Εάν μια σχέση ή ένας γάμος έχει καλές βάσεις, θα επιβιώσει. Η ανεργία, οι οικονομικοί περιορισμοί που ίσως έχουν ως ζευγάρι, οι δυσκολίες στην κοινωνικοποίησή τους κ.α. θα βάλουν τα ζευγάρια σε δοκιμασία. Και πάλι ο ιός, θα «ξεσκεπάσει» τα όσα κρύβονται κάτω από το σεντόνι...

Τι μας προτείνετε τώρα που δεν βγαίνουμε από το σπίτι;

Να βρείτε έναν δημιουργικό τρόπο να περνάτε το χρόνο σας. Μήπως να κάνετε πράγματα που τόσο καιρό θέλατε και δεν είχατε χρόνο; Η δημιουργικότητα σε καιρό κρίσης, μας βοηθάει να βρούμε περισσότερες διεξόδους... Καταρχάς, αλλάζουμε ταχύτητες, από την πέμπτη κατεβαίνουμε στην τρίτη, έχουμε χρόνο για τον εαυτό μας, τον γνωρίζουμε καλύτερα, έχουμε ώρα για τον σύντροφο και τα παιδιά μας, ξεκουραζόμαστε, απολαμβάνουμε τα μικρά και καθημερινά πράγματα. Αξιοποιούμε εποικοδομητικά τον χρόνο μας. Βασικά, ήρθε η ώρα της αναθεώρησης, της αναδιοργάνωσης, της αναδιαρρύθμισης, της αναπλαισίωσης και της αναδόμησης της ζωής μας. Αν κοιτάξουμε μέσα από αυτό τον φακό την κατάσταση στην οποία μας έχει φέρει ο κορωνοϊός, θα μπορέσουμε να δούμε λίγο φως στο τούνελ. 

Οι ευάλωτες ομάδες είναι πιο επιρρεπείς στο να επηρεαστούν από το άγχος και τον πανικό που επικρατεί; 

Με τόση αβεβαιότητα, είναι λογικό όλοι να ανησυχούμε ή να τρομάζουμε. Το άγχος, ο φόβος, η θλίψη, το αυξημένο στρες, λειτουργούν επιβαρυντικά μιας και καθιστούν τον οργανισμό μας πιο ευάλωτο στον ιό αυτό. Δυστυχώς οι προαναφερόμενοι παράγοντες είναι επιβαρυντικοί για το ανοσοποιητικό μας σύστημα.  Ακόμη περισσότερο τις ήδη ευάλωτες ομάδες. 

Αν έχουμε κάποιο άτομο στο σπίτι που ανήκει σε ευάλωτη ομάδα, πώς μπορούμε εμείς να βελτιώσουμε την ψυχολογική του κατάσταση; Πώς να το βοηθήσουμε;

Το ψυχολογικό φορτίο είναι βαρύ, από την άλλη, γνωρίζουν αυτά τα άτομα ότι δεν φταίνε γι’ αυτό που τους συνέβη. Τα αγαπημένα μας πρόσωπα που νόσησαν χρειάζονται μεγαλύτερη συναισθηματική φροντίδα. Οι λέξεις, δε, που επιλέγουμε να χρησιμοποιούμε αναφερόμενοι στον κορωνοϊό πρέπει να είναι πολύ συγκεκριμένες και χωρίς έντονο συναισθηματικό φορτίο, γιατί οι λέξεις αυτές διαμορφώνουν τη γλώσσα επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων.

Ο κίνδυνος για σοβαρή νόσο φαίνεται πως είναι μεγαλύτερος σε ηλικιωμένους και όσους πάσχουν από σοβαρά καρδιαγγειακά, αυτοάνοσα και χρόνια αναπνευστικά νοσήματα. Τα άτομα που βρίσκονται στην τρίτη ηλικία έχουν βιώσει και βιώνουν ένα σύνολο από απώλειες στη ζωή τους, με αποτέλεσμα να αυξάνουν τα επίπεδα της μοναξιάς και της απομόνωσης που βιώνουν. Πώς μπορεί να ενισχυθεί η ψυχική τους ανθεκτικότητα; 

Ο στόχος είναι να τους προστατεύσουμε. Εάν ακολουθηθούν οι οδηγίες που δόθηκαν από τους ειδικούς στο 100% -που είναι σχεδόν αδύνατον να συμβεί αυτό λόγω του ότι οι ευπαθείς ομάδες χρειάζονται κατά το πλείστον βοήθεια- τότε αυξάνονται τα επίπεδα της μοναξιάς. Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα… δυστυχώς. Αντιλαμβάνομαι ότι ταυτόχρονα τους απομονώνουμε ακόμα περισσότερο από την ήδη περιορισμένη, απομονωμένη ζωή που έχουν. Αλλά ο μόνος τρόπος είναι η επικοινωνία. Γι’ αυτό, όσοι μπορούν να έχουν τηλεφωνική επαφή ή να επικοινωνήσουν μαζί τους μέσω viber, skype κτλ, θα είναι το καλύτερο για τους ίδιους.

Έχετε επίσης ιδρύσει και διευθύνετε εθελοντικά τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό «Humans for Dogs-CY» που υπερασπίζεται τα δικαιώματα και μάχεται για την ευημερία αδέσποτων κακοποιημένων σκύλων. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) δεν υπάρχει απόδειξη περί μετάδοσης του ιού από τα σκυλιά στον άνθρωπο. Τι συμβουλεύετε τους ιδιοκτήτες σκύλων; 

Ναι, τα σημερινά στοιχεία υποδηλώνουν ότι τα σκυλιά και τα γατιά δεν έχουν πιθανότητες να εξαπλώσουν το ιό (coronavirus) σε σχέση με τα άψυχα αντικείμενα, όπως οι λαβές των θυρών. Τα ζώα δεν αποτελούν πηγή μόλυνσης ή δεξαμενές επιβίωσης του covid-19, ούτε νοσούν από αυτόν. Οι άνθρωποι είναι ασφαλείς όταν έρχονται σε επαφή με τα κατοικίδιά τους ή αδέσποτα ζώα, αρκεί να τηρούν τα βασικά μέτρα υγιεινής, όπως π.χ. το πλύσιμο των χεριών πριν αγγίξουν τα ζώα αλλά και μετά. Να κρατούν καθαρό το φαγητό τους ή οποιαδήποτε αντικείμενα της ατομικής υγιεινής τους. Αλήθεια, δεν υπάρχει λόγος να αλλάξουμε την καθημερινότητά μας με τους τετράποδους φίλους μας...

Διάβασε ακόμη: Μια νοσηλεύτρια γράφει:"Μένουμε σπίτι γιατί πρέπει να προφυλάξουμε εμάς και όσους αγαπάμε"

Ποιά είναι η σωστή φροντίδα και πρόληψη;

Είναι σημαντικό να συμπεριλάβουμε τα κατοικίδιά μας στον προγραμματισμό ετοιμότητας της οικογένειάς μας. Γι αυτό οι ιδιοκτήτες θα πρέπει να βεβαιωθούν ότι έχουν επιπλέον τροφή στο σπίτι για τη γάτα ή το σκύλο τους, ώστε να μη χρειαστεί να βγουν από τον περιορισμό για να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα για το κατοικίδιό τους. Αν τυχόν νοσήσει κάποιος ιδιοκτήτης, από τον κορωνοϊό ή και από οποιαδήποτε άλλη ασθένεια, είναι καλύτερα να ενημερώσει άμεσα κάποιο κοντινό του άτομο που θα μπορεί να αναλάβει τη φροντίδα του ζώου. Επίσης, κάνω έκκληση στον κόσμο, να φροντίσει όσο μπορεί τα αδέσποτα που είναι ανάμεσά μας, καθώς αρκετά εστιατόρια και ταβέρνες που ήταν χώροι από τους οποίους έβρισκαν τροφή, τώρα έκλεισαν, και μένουν νηστικά και πεινασμένα. Βιώνουν και τα αδέσποτα δύσκολες μέρες γι' αυτό καλώ τον κόσμο όπου μπορεί, να βάλει σε πλαστικά δοχεία λίγο φαγητό και νερό γι' αυτά τα ζωάκια.

Ζώντας σε σπίτι με σκυλί, ειδικά τώρα που καλούμαστε να περιοριστούμε στο σπίτι λόγω κορωνοϊού, πώς μπορούμε να ωφεληθούμε εμείς αλλά και το σκυλί μας; 

Είναι μεγάλη η επίδραση των σκύλων και των γάτων στην υγεία και στη ζωή μας. Και μόνο η συντροφιά τους μπορεί να μειώσει το άγχος μας και να μας κινητοποιήσει να υιοθετήσουμε πιο υγιείς τρόπους ζωής. Ως φιλόζωη, είναι ευτυχές έργο το ότι υπάρχουν σκυλιά στο σπίτι μου. Όσοι έχουν κατοικίδιο στο σπίτι, έχουν αγάπη, χάδια, αγκαλιές... Μπορούμε να πάμε περίπατο στο κοντινό μας πάρκο, να αναπνεύσουμε καθαρό αέρα και να παίξουμε με το σκυλί μας. Έστω και 15 λεπτά σε έναν ανοικτό χώρο, θα νιώσουμε ηρεμία και χαλάρωση και ο τετράποδος φίλος μας θα περάσει όμορφα και θα είναι ευτυχισμένος. Στο σπίτι με τον σκύλο μας, αισθανόμαστε καλύτερα ψυχολογικά, μας τονώνει το ηθικό με τις χαρές που μας κάνει. Φυσικά, οι κανόνες υγιεινής χρειάζεται να ακολουθούνται είτε είμαστε σε απομόνωση είτε όχι. 

Η Χριστίνα Σορόκου υπενθυμίζει ότι στα παιδιά λέμε την αλήθεια, λαμβάνοντας υπόψη το αναπτυξιακό και γνωστικό στάδιο του παιδιού και τα καλούμε να δώσουν έμφαση στη δική τους αυτοφροντίδα

Πώς ενημερώνουμε τα παιδιά για τον κορωνοιό; Τι πρέπει να έχουμε κατά νου; 

Τη λέξη «κορωνοϊός» δεν χρειάζεται να τη λέμε στα μικρά παιδιά... Υπάρχει λόγος για αυτή τη λεπτομέρεια; Το τι ακριβώς συμβαίνει γύρω μας και δίπλα μας, χρειάζεται να το απλοποιήσουμε στα παιδιά, σύμφωνα πάντα με το αναπτυξιακό και γνωστικό τους στάδιο, χωρίς να μηδενίσουμε την ανάγκη της αυτοφροντίδας. Μέσα από το παιχνίδι ή /και το παραμύθι, τα παιδιά μπορούν να μάθουν τι σημαίνει και ποια η ανάγκη της αυτοφροντίδας, ίσως και το τι μπορεί να συμβεί εάν δεν ακολουθούν τους κανόνες υγιεινής. Προς Θεού όμως, χωρίς να δημιουργήσουμε φόβο ή πανικό στα παιδιά. Ας μη ξεχνάμε επίσης, ότι, τα παιδιά μας μαθαίνουν μέσα από τις δικές μας πράξεις, γι’ αυτό χρειάζεται να εξηγούμε στα παιδιά τον λόγο που κάνουμε κάτι.  

Τι απαντάμε στις ερωτήσεις των παιδιών μας π.χ. «Μαμά θα πεθάνεις από τον κορωνοϊό;», «Αν δεν πλύνω τα χέρια μου θα πάθω κάτι;», «Η γιαγιά και ο παππούς κινδυνεύουν;» ή «Γιατί να μένουμε συνέχεια σπίτι», «Γιατί δεν πάμε σχολείο»...

Καταρχάς, καλύτερα να παρακάμψουμε την ευθεία απάντηση «ναι» ή «όχι» και να δώσουμε μια απλή απάντηση στο παιδί. Τι θα πούμε στο παιδί, εξαρτάται από τι του έχουμε εξαρχής πει για το τι ακριβώς συμβαίνει εδώ και λίγο καιρό. Μια καλή απάντηση, είναι πως «όλοι μας ακολουθούμε κανόνες υγιεινής και μένουμε μακριά από κλειστούς χώρους μέχρι να φύγει ο ιός».  Παραδείγματος χάρη, σε ένα τρίχρονο που ρωτά γιατί δεν πάει σχολείο -κάτι που λέω και στα δικά μου παιδιά- είναι το εξής: «Υπάρχει ένα μεγάλο σύννεφο ψηλά στον ουρανό που είναι φίλος μας και βρίσκεται πάνω από τα υπόλοιπα σύννεφα... αυτός ο φίλος μας, μας ζήτησε να μείνουμε όλοι σπίτι μας μέχρι να καθαρίσει τον ουρανό από κάτι μικρά συννεφάκια που κάνουν πολύ θόρυβο». Ο γονιός καλείται να πει μια ευχάριστη ιστορία στο παιδί... 

Διάβασε ακόμη: «Μην πανικοβάλλεστε», μας συμβουλεύει η Elizabeth Schneider, που ανάρρωσε από τον κορωνοϊό

Φοβίες γονέων παιδεύουσι τέκνα...

Πολλοί γονείς φοβούνται και είναι απόλυτα φυσιολογικό... Θέλουν να λειτουργήσουν σαν ασπίδα για το παιδί τους. Πώς πρέπει όμως να διαχειριστούν την κατάσταση ώστε να αποτρέψουν την ανάπτυξη φόβου στο παιδί;

Ως σκεπτικό, μέσα στο μυαλό τους, δεν είναι λάθος να θέλουν να προστατέψουν τα παιδιά τους από κάθε κίνδυνο. Όταν όμως ο φόβος είναι υπερβολικός ή παράλογος, τότε ο γονιός μεταφέρει στο παιδί μια φοβία που δεν του ανήκει, αλλά την υιοθετεί ως συμπεριφορά, καθώς ο γονιός είναι το πρότυπο και το παράδειγμα προς μίμηση. Οι φοβίες των γονιών μπορούν να προκαλέσουν μεγάλη αναστάτωση στα παιδιά, γι' αυτό και καλούμαστε να τα προστατέψουμε ακόμη και από τις δικές μας φοβίες. Ειδικά εάν είναι μικρά τα παιδιά, χρειάζεται να τα κρατήσουμε μακριά από συζητήσεις περί του κορωνοϊού και μακριά από ειδήσεις στην τηλεόραση. Όλα αυτά αποφεύγονται αυστηρά. Όσο πιο ευχάριστα περάσουμε το χρόνο μας με τα παιδιά  μας, τόσο πιο ανώδυνα θα περάσει αυτή η κρίση, ιδιαίτερα για τα μικρά μας. 

Το απαραίτητο μέτρο της αναστολής των μαθημάτων πιθανόν να οδηγήσει και σε μια παρατεταμένη «χαλάρωση». Υπάρχει κίνδυνος πολλά παιδιά να "βουλιάξουν" μέσα στις οθόνες των ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Αυτό πώς το διαχειρίζονται οι γονείς;

Σίγουρα αυτό είναι μια ανησυχία. Ξέρουμε ότι πολλά παιδιά θα ακολουθήσουν διαδικτυακή μάθηση, έτσι ώστε να μη μείνουν πίσω στην ύλη τους. Ταυτόχρονα όμως, θα έχουν αρκετό χρόνο σπίτι, και αναπόφευκτα θα εμπλακούν περισσότερο με το διαδίκτυο. Οι γονείς οφείλουν να οριοθετήσουν το χρονικό πλαίσιο που θα δικαιούνται τα παιδιά να ασχοληθούν ελεύθερα με τα ηλεκτρονικά τους παιχνίδια. Τους προτείνω να δημιουργήσουν καινούργιες οικογενειακές συνήθειες. Η μουσική, ο χορός, η γυμναστική, τα επιτραπέζια παιχνίδια, η μαγειρική, είναι μερικές ιδέες. Τώρα είναι ευκαιρία οι οικογένειες να επανενωθούν και να ξαναγνωριστούν.

Πώς μπορεί κάποιος να αντιμετωπίσει την κρίση σε επίπεδο αυτοβοήθειας; Ιδιαίτερα εάν δεν μπορεί ή δεν πρέπει να έρθει σε επαφή με άλλα άτομα;

Οποιαδήποτε συναισθηματική δυσκολία αντιμετωπίζει ένα άτομο, καλό θα ήταν να απευθυνθεί σε ειδικό. Αντιλαμβάνονται φυσικά ότι δεν είναι η καλύτερη επιλογή αυτή τη στιγμή για προσωπική συνάντηση. Γι' αυτό και η αξιοποίηση του διαδικτύου για την παροχή υπηρεσιών ψυχολογικής υποστήριξης, είναι αναγκαία. Για όσο διαρκέσει αυτή η κρίση και για όσους χρειάζονται ψυχολογική υποστήριξη, προσωπικά συνεχίζω να εργάζομαι ως ψυχολόγος και μέσω διαδικτύου, με εφαρμογές που διασφαλίζουν την ποιότητα και την εμπιστευτικότητα της επικοινωνίας.

Χριστίνα Φ. Σορόκου  

Εγγεγραμμένη Συμβουλευτική Ψυχολόγος, 

Ανθρωποκεντρική και Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια, 

Σύμβουλος Γάμου & Ζευγαριών,

ΜΑ Practitioner στις Διατροφικές Διαταραχές, 

Solution Focused Cert. Κέντρο Ψυχοθεραπείας και Ψυχομετρικής 

Τηλ. 99 532393, Λευκωσία

Email:[email protected]