Τι είναι η έμφυλη βία και πώς ο καθένας από εμάς μπορεί να συμβάλλει στην εξάλειψή της
Το ποτήρι ξεχείλισε, αλλά τίποτα δε φαίνεται να αλλάζει ουσιαστικά. Σήμερα, γυναικείες οργανώσεις, άντρες, γυναίκες και παιδιά, καλούνται να γίνουν ένα και να συγκεντρωθούν έξω από το Αρχηγείο Αστυνομίας. Αφορμή για αυτή τη διαμαρτυρία που οργανώθηκε μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα στάθηκε η γυναικοκτονία που διαπράχθηκε το περασμένο Σάββατο στη Λεμεσό, με θύμα την 26χρονη Σοφία Ζήνωνος, η οποία δολοφονήθηκε από τον πρώην σύντροφό της. Ο λόγος που η διαμαρτυρία έχει ως επίκεντρο το Αρχηγείο, είναι επειδή η Αστυνομία είναι η πρώτη που καλείται σε περιστατικά βίας και κακοποίησης, και οι χειρισμοί της συχνά κρίνουν ακόμη και την έμβαση μιας καταγγελίας.
Με σύνθημα: "Η Σοφία και η κάθε Σοφία είναι πολύτιμη και μοναδική. Δεν είναι ούτε ένα άτυχο θύμα, ούτε ένας αριθμός στατιστικής", καλούν την Αστυνομία να δημιουργήσει ειδικό κλιμάκιο για τον χειρισμό περιστατικών βίας κατά των γυναικών, το οποίο θα ειδοποιείται από το κάθε αστυνομικό τμήμα όταν λαμβάνει μια καταγγελία. Γιατί η αλήθεια είναι πως δεν είναι όλοι οι αστυνομικοί σε όλα τα τμήματα σε θέση να ανταποκριθούν με τον σωστό και ενδεδειγμένο τρόπο σε κάθε περιστατικό έμφυλης βίας. Γι΄αυτό, θα πρέπει να συσταθεί μια ειδικά εκπαιδευμένη ομάδα, η οποία θα ειδοποιείται σε κάθε περιστατικό βιασμού, κακοποίησης, απειλής και άλλης μορφής βίας.
Η δολοφονία της Σοφίας Ζήνωνος, έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά γυναικοκτονιών που συγκλόνισαν και εξόργισαν την κυπριακή κοινωνία, καταδεικνύοντας την επείγουσα ανάγκη για λήψη μέτρων και επίδειξη της απαραίτητης πολιτικής βούλησης σε όλα τα επίπεδα για τερματισμό της έμφυλης βίας. Φτάνει πια η ανοχή απέναντι σε βιασμούς, δολοφονίες, εκφοβισμό, κακοποίηση και διακρίσεις κατά των γυναικών.
Η ανοχή, ο εφησυχασμός, οι χαμηλές ποινές και η απουσία αποτελεσματικών πρωτοκόλλων ανταπόκρισης της Αστυνομίας, των κοινωνικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών Υγείας απέναντι στα περιστατικά έμφυλης βίας, το μόνο που κάνουν είναι να αποθρασύνουν και να ενθαρρύνουν τους θύτες.
Τεράστια, βέβαια, ευθύνη έχουν και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης στη διαμόρφωση στάσεων και πεποιθήσεων γύρω από την έμφυλη βία. Σε ό,τι αφορά τη δολοφονία της 26χρονης Σοφίας Ζήνωνος, εντοπίστηκαν περιπτώσεις ανεύθυνων χειρισμών από πλευράς ΜΜΕ και δυστυχώς πρόκειται για ένα επαναλαμβανόμενο φαινόμενο, που αναπαραγάγει στερότυπα.
Οι αριθμοί σοκάρουν, αλλά το ζήτημα είναι να γίνει κάτι επιτέλους γι΄αυτό
- 37 γυναίκες δολοφονήθηκαν από νυν ή πρώην σύντροφό τους από το 2000 μέχρι σήμερα στην Κύπρο
- 39 κλήσεις την ημέρα δέχονται οι υπηρεσίες στήριξης θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας στην Κύπρο
- 1 στις 5 γυναίκες άνω των 15 ετών θα υποστεί βιασμό, ξυλοδαρμό ή άλλης μορφής σωματική βία στη διάρκεια της ζωής της
Διάβασε ακόμη: Κύπρια συγγραφέας θύμα ενδοοικογενειακής βίας (Βίντεο)
Η έμφυλη βία είναι ένα καθημερινό, παγκόσμιο φαινόμενο. Περιλαμβάνει οποιαδήποτε επιβλαβή πράξη κατά της αξιοπρέπειας και της ακεραιότητας όσων την υφίστανται. Ακόμη και οι απειλές τέτοιων πράξεων, ο εξαναγκασμός ή/και η στέρηση ελευθερίας, αποτελούν έμφυλη βία. Μπορεί να τελεστεί τόσο σε ιδιωτικό, όσο και σε δημόσιο χώρο, στρεφόμενη εναντίον της θέλησης του ατόμου. Εμπεριέχει τη χρήση υπαρκτής ή υποτιθέμενης δύναμης -εξουσίας και χρησιμοποιείται ως μέσο άσκησης κοινωνικού ελέγχου, τιμωρίας και "σωφρονισμού" των ατόμων που την υφίστανται.
Διακρίνεται από τις άλλες μορφές βίας, καθώς πηγάζει από την ιστορικά διαπιστωμένη ανισότητα στις σχέσεις κοινωνικής ισχύος/εξουσίας μεταξύ ανδρών και γυναικών, η οποία οδήγησε στην κυριαρχία των ανδρών επί των γυναικών και στις διακρίσεις εις βάρος τους. Η έμφυλη βία σε όλες τις μορφές συνιστά ποινικό αδίκημα. Η σύμβαση της Κωνσταντινούπολης αποτυπώνει με συστηματοποιημένο τρόπο και ποινικοποιεί μορφές έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας που μέχρι τώρα δεν αναγνωρίζονταν νομικά ως τέτοιες (stalking, οικονομική βία, ακρωτηριασμός γυναικείων γεννητικών οργάνων, εξαναγκαστικός γάμος).
Το ακόμη πιο τρομακτικό είναι ότι όλες οι γυναίκες μπορεί να υποστούν έμφυλη βία, ανεξάρτητα από την ηλικία, το μορφωτικό επίπεδο, την κοινωνική τάξη και την εθνικότητα τους. Ωστόσο, οι άνεργες, οι επισφαλώς εργαζόμενες, οι φτωχές γυναίκες και οι μετανάστριες, είναι πιο ευάλωτες, αφού δεν έχουν οικονομική ανεξαρτησία και κοινωνική στήριξη, με αποτέλεσμα να φοβούνται ακόμη περισσότερο να ζητήσουν βοήθεια. Η έμφυλη βία στρέφεται και εναντίον των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων, καθώς χρησιμοποιείται ως τιμωρία απέναντι σε όσους και όσες "αψηφούν τις νόρμες του κοινωνικού φύλου".
Σύμφωνα με τους διεθνώς αναγνωρισμένους ορισμούς της έμφυλης βίας, οι βασικοί τύποι είναι τέσσερις:
- σεξουαλική
- σωματική
- ψυχολογική
- οικονομική βία
Οι μορφές της έμφυλης βίας είναι:
- λεκτική
- σωματική
- ψυχολογική / συναισθηματική κακοποίηση
- βιασμός
- σεξουαλική βία
- σεξουαλική παρενόχληση
- εμπορία ανθρώπων (human trafficking)
- σεξουαλική εκμετάλλευση
- οικονομική βία
- εξαναγκαστικός γάμος
- ακρωτηριασμός γυναικείων γεννητικών οργάνων
- stalking
Οι άμεσες συνέπειες της έμφυλης βίας είναι πολλαπλές. Απειλεί τη σωματική υγεία των γυναικών που την έχουν υποστεί ή κινδυνεύουν από αυτή. Οι σωματικές βλάβες, η ψυχική και συναισθηματική αποσταθεροποίηση, οι επιπλοκές στην εγκυμοσύνη, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και ο θάνατος, είναι μερικές από τις συνέπειές της. Οι επιπτώσεις είναι έντονες στην ψυχική και συναισθηματική υγεία, όπως είναι το μετατραυματικό στρες, η ανασφάλεια, η κατάθλιψη, ο θυμός, ο φόβος, η ντροπή, η αυτοκαταστροφική διάθεση. Το θύμα συνήθως κατηγορεί και μισεί τον εαυτό του. Ακόμη και η ίδια η κοινωνία συχνά κατηγορεί τα θύματα που έχουν υποστεί έμφυλη βία, με αποτέλεσμα τον στιγματισμό, την απομονώση και την απόρριψή τους.
Το χειρότερο απ' όλα είναι ότι το ποσοστό καταγγελιών είναι μικρό. Σύμφωνα με τη μεγαλύτερη έρευνα που έχει διεξαχθεί για τη βία κατά των γυναικών (FRA, 2014), με τη συμμετοχή πάνω από 42.000 γυναικών, ηλικίας από 18 έως 74 ετών, από 28 κράτη μέλη της ΕΕ:
- 1 στις 3 γυναίκες στην ΕΕ έχει υποστεί σωματική βία από την ηλικία των 15 ετών και άνω
- 1 στις 2 γυναίκες έχει βιώσει ψυχολογική βία από τον σύντροφό της
- 1 στις 8 γυναίκες έχει υποστεί οικονομική βία από τον σύντροφό της
- 1 στις 10 γυναίκες έχει βιώσει σεξουαλική βία από την ηλικία των 15 ετών και άνω
- 1 στις 20 γυναίκες έχει πέσει θύμα βιασμού
- 1 στις 3 γυναίκες έχει παρενοχληθεί σεξουαλικά στον χώρο εργασίας
- 1 στις 5 νεαρές γυναίκες, μεταξύ 18-29 ετών, έχει παρενοχληθεί σεξουαλικά στο διαδίκτυο
- 1 στις 5 γυναίκες έχει βιώσει stalking
- 50 γυναίκες χάνουν τη ζωή τους κάθε εβδομάδα λόγω της ενδοοικογενειακής βίας στην Ε.Ε.
Η μηδενική ανοχή απέναντι στην έμφυλη βία είναι η μόνη ενδεδειγμένη λύση.
Μην την προσπερνάς όταν τη συναντάς δίπλα σου.