Γράφει η ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια και συγγραφέας Άνθια Χριστοδούλου Θεοφίλου

• Ποια είναι η πιο σωστή ηλικία να αποκαλύψουμε την αλήθεια για τον Άγιο Βασίλη;

• Πότε αποκαλύπτω στο παιδί μου την αλήθεια για τον Άγιο Βασίλη; Πόσο σημαντικός είναι αυτός ο μύθος για το παιδί; Δεν θα γκρεμιστεί ο κόσμος του αν μάθει όλη την αλήθεια;

Ο Άγιος Βασίλης στη σύγχρονη διαδεδομένη μορφή του χοντρούλη γεροντάκου με την κατάλευκη γενειάδα και την χαριτωμένη στολή, είναι ένας μύθος με το οποίο όλοι έχουμε μεγαλώσει και κατέληξε ν’ αποτελεί για τα μικρά παιδιά κεντρική φιγούρα για τη γιορτή των Χριστουγέννων. Σημαντικό είναι περισσότερο το συμβολικό νόημα του μύθου αυτού που δεν είναι άλλο από την αξία της προσφοράς και της αγάπης μέσα από την ανταλλαγή των δώρων με τα αγαπημένα μας πρόσωπα δημιουργώντας έτσι για τη γιορτή των Χριστουγέννων μια ζεστή ατμόσφαιρα χαράς, στοργής και οικογενειακής θαλπωρής.

Τα παιδιά όταν είναι έτοιμα να ακούσουν και να δεχτούν την αλήθεια να είστε σίγουροι ότι από μόνα τους θα αρχίσουν τις ερωτήσεις αναζητώντας λογικές εξηγήσεις και θα ψάξουν για τεκμήρια. Με άλλα λόγια αυτό θα συμβεί όταν τα παιδιά μπορούν να διαχειριστούν την πραγματικότητα και βρουν ίσως άλλους τρόπους να αναπληρώσουν το κενό του Άγιου Βασίλη εφ’ όσον άλλα πράγματα αποκτούν σημασία ανάλογα με την ηλικιακή και συναισθηματική ωριμότητα στην οποία βρίσκονται.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΕΠΙΣΗΣ: Γιατί όλοι μιλάνε για την «Μελαγχολία των γιορτών»

• Αν το παιδί μας μάθει την αλήθεια από το σχολείο, πριν προλάβουμε να το συζητήσουμε εμείς μαζί του, πως αντιδράμε στην ερώτηση του;

Μπορούμε να ρωτήσουμε το παιδί τι πιστεύει το ίδιο. Έτσι θα καταλάβουμε αν είναι έτοιμο να μάθει την αλήθεια ή όχι. αν για παράδειγμα μας πει "εγώ πιστεύω ότι υπάρχει", τότε σημαίνει ότι δεν είναι ακόμη έτοιμο να γνωρίσει την αλήθεια. Δεν υπάρχει λόγος να ανησυχείτε. Ένα παιδί που θέλει να πιστεύει σ' αυτό το μύθο τότε θα συνεχίσει να το πιστεύει ακόμη και αν υπάρχουν ενδείξεις γύρω του που μαρτυρούν το αντίθετο. 

• Τι κάνουμε εάν υπάρχουν στο σπίτι παιδιά διαφορετικών ηλικιών που το ένα πιστεύει και το άλλο όχι; Κρατάμε τα έθιμα και το μυστήριο γύρω από τον Άγιο Βασίλη;

Εξαρτάται πόσο πρόθυμα είναι τα μεγαλύτερα παιδιά να συνεργαστούν και να μην το χαλάσουν το παραμύθι για το μικρότερο παιδί. Αν είναι καλοί συνεργάτες ή όχι. Συνήθως τα παιδιά που είναι αρκετά μεγαλύτερα δεν θα θελήσουν να χαλάσουν τη μαγεία για το μικρότερο αδελφάκι τους. 

• Τα παιδιά αφού γράφουν στον Άγιο Βασίλη, περιμένουν πως θα λάβουν και τα δώρα που του ζητάνε, τι συμβαίνει όμως εάν δεν μπορούμε εμείς να τα αγοράσουμε; Δεν καταρρίπτουμε τον μύθο του έτσι;

Τα παιδιά έχουν την τάση να ζητούν πολύ περισσότερα από όσα μπορείτε να τους προσφέρετε και σίγουρα θα απογοητευτούν αν δεν βρουν κάτω από το δέντρο κάτι το οποίο ζήτησαν. Μπορούμε να περιορίσουμε τις απαιτήσεις ακόμη και στα μικρά παιδιά που πιστεύουν στον Άγιο Βασίλη εξηγώντας τους ότι ο καλός γεροντάκος έχει να ικανοποιήσει στη λίστα του τα παιδιά όλου του κόσμου. Εξάλλου η υπερβολή στα δώρα ακυρώνει την αξία του σκοπού και τα παιδιά πλέον παύουν να εκτιμούν αυτά που ήδη έχουν και γίνονται φιλάργυρα μιας και στις μέρες μας γίνεται πλέον κατάχρηση της μορφής του Άγιου Βασίλη που πλέον βρίσκεται παντού (π.χ., ένας Άγιος Βασίλης για το νηπιαγωγείο, ένας για το σπίτι και άλλος για τα σπίτια γιαγιάδων και παππούδων).

Τα παιδιά πρέπει να μάθουν τα παιδιά να μην έχουν υπερβολικές προσδοκίες και απαιτήσεις. Από την κούνια πρέπει να μάθουμε να είμαστε ολιγαρκείς. Να κουβεντιάσουμε με το παιδί ας μην υποτιμούμε την κρίση τους… Έχω ακούσει και παιδί να λέει «φέτος δεν χρειάζομαι τίποτα τα έχω όλα!» Στη ζωή γενικότερα δεν μπορούμε να τα έχουμε πάντα όλα.

Τα παιδιά χρειάζεται να ενημερωθούν σωστά και να εκπαιδευτούν στην καλή οικονομική διαχείριση:

Εξίσου σημαντικό είναι να εξηγούμε στα παιδιά ότι ο σκοπός των διαφημίσεων είναι ακριβώς να μας επηρεάζουν ώστε να αγοράζουμε πράγματα ακόμη κι όταν στην ουσία δεν τα χρειαζόμαστε. Ενισχύσουμε δηλαδή το παιδί με τις σωστές πληροφορίες και το προτρέπουμε να επιδιώκει να μην πέφτει θύμα των διαφημίσεων με τόση ευκολία. Το νόημα που πρέπει να περάσουμε στα παιδιά είναι «μην επιτρέπεις να σου λένε τι χρειάζεσαι εκτός κι αν πραγματικά το χρειάζεσαι». Επίσης εκπαιδεύουμε έγκαιρα το παιδί στη σωστή οικονομική διαχείριση και στην εξοικονόμηση χρημάτων ώστε να έχει μια υγιή καταναλωτική συνείδηση. Για παράδειγμα όταν πάμε για ψώνια μπορούμε να δείξουμε στο παιδί ένα περισσότερο οικονομικό προϊόν που μπορεί να κάνει την ίδια δουλειά με ένα ακριβότερο. Το μεγαλύτερο δώρο που μπορούμε να χαρίσουμε στα παιδιά είναι το δώρο της ενσυναίσθησης. Αυτό είναι ένα πολύτιμο χαρακτηριστικό που είναι χρήσιμο για τη ζωή μας γενικότερα. Το να μπορούμε δηλαδή να μπούμε στη θέση των άλλων ανθρώπων και να αντιληφθούμε πώς μπορεί να αισθάνονται και σε αυτή την περίπτωση να συνειδητοποιήσουμε ότι υπάρχουν άνθρωποι κατώτερης μοίρας. Ενθαρρύνουμε τα παιδιά να επιλέξουν ρούχα που έχουν μικρύνει, να βρουν παιχνίδια τους που είναι σε καλή κατάσταση και που δεν τα χρειάζονται για να δοθούν σε κάποιο φιλανθρωπικό οργανισμό. Ακόμη υποστηρίζουμε χριστουγεννιάτικες φιλανθρωπικές εκδηλώσεις χωρίς να ξεχνάμε βέβαια ότι όλα αυτά είναι καλύτερα να τα κάνουμε ολόχρονα ώστε τα παιδιά μας να μπορούν να εκτιμήσουν αυτά που ήδη έχουν γνωρίζοντας ότι υπάρχουν άλλα παιδιά που χρειάζονται τη δική μας φροντίδα και προσφορά. Αυτές είναι αξίες που όσο πιο νωρίς τις μαθαίνουμε τόσο πιο βαθιά ριζώνουν μέσα μας.

• Είναι καλά να λέμε στο παιδί «να είσαι καλός φέτος για να σου φέρει ο Αϊ Βασίλης δώρα»;

Προτιμότερο ν’ αποφεύγουμε αυτή την τακτική μιας και είναι στην ουσία μια τεμπέλικη στάση διαπαιδαγώγησης. Η σωστή διαπαιδαγώγηση και οριοθέτηση των ανεπιθύμητων συμπεριφορών πρέπει να γίνεται καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς και όχι μόνο κατά τη διάρκεια των γιορτών. Επίσης λέγοντας στο παιδί, "αν είσαι καλός θα σου φέρει ο Άγιος Βασίλης δώρα" είναι σαν να το δωροδοκούμε για την επιθυμητή συμπεριφορά ενώ από την άλλη είναι λες και το εκβιάζουμε αφού ταυτόχρονα δίνουμε και το μήνυμα «αν δεν είσαι καλό δεν θα σου φέρει ο Άγιος Βασίλης δώρα". Ας μην ξεχνάμε υπάρχουν και παιδιά που φοβούνται τη μορφή του Αϊ Βασίλη!

• Είναι καλά να συντηρούμε το μύθο του Αϊ Βασίλη;

Εξαρτάται από την κουλτούρα της κάθε οικογένειας. Υπάρχουν οικογένειες που θεωρούν ότι δεν είναι σωστό να λέμε στα παιδιά ψέματα. Βέβαια εγώ δεν ξέρω κανέναν που έχει πια και τόσο σοβαρά τραύματα από τον Άγιο Βασίλη.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΕΠΙΣΗΣ: Μήπως τα κατάλοιπα του lockdown τώρα τα βλέπουμε;

ΔΙΑΒΑΣΕ ΕΠΙΣΗΣ: Γιατί έγιναν τόσο δύσκολες οι ερωτικές σχέσεις;

Instagram: @gia_tin_ithaki_psychotherapy

@anthia_christodoulou_theofilou

κεντρική φώτο: unsplash.com/photos/9r-_2gzP37k