Της Μαρίνας Χρήστου

Άρτεμις, αυτή τη φορά έγραψες έναν κυπριακό οδηγό ψυχικής επιβίωσης, αυστηρά ακατάλληλο για ανηλίκους, εμπλουτισμένο με μία γερή δόση καυστικού και «ενήλικου» χιούμορ, ενώ παράλληλα περιλαμβάνει συμβουλές αυτοβοήθειας, στρατηγικές και παιχνίδια αυτοβελτίωσης. Το αντιμετώπισες ως μια λυτρωτική διαδικασία;

Το βιβλίο θα μπορούσε κάλλιστα να ονομαστεί «Επιστολές στον νεαρό μου εαυτό», καθώς ένα μεγάλο κομμάτι του βασίστηκε στις δικές μου εμπειρίες και τι θα ήθελα να διάβαζα σε διάφορες δύσκολες στιγμές της ζωής μου. Μέχρι εδώ το όλο εγχείρημα ακούγεται εξαιρετικά εγωκεντρικό και ναρκισσιστικό. Η αλήθεια είναι ότι η κινητήριος δύναμη πίσω από τη συγγραφή του βιβλίου αυτού βρισκόταν στη σκέψη ότι μπορεί κάποιος εκεί έξω, που περνά κάτι αντίστοιχο, διαβάζοντας το, πρωτίστως θα νιώσει λιγότερο μόνος και ίσως μέχρι κάποιον βαθμό να επωφεληθεί. Δεν τρέφω κάποια ψευδαίσθηση ότι έχω να προσφέρω κάτι περισσότερο από τα χιλιάδες εξαιρετικά βιβλία αυτοβοήθειας που κυκλοφορούν εκεί έξω, γραμμένα από επιστήμονες, ερευνητές, πεφωτισμένους γκουρού ή life coaches. Προσφέρω όμως μια διαφορετική οπτική κι έναν ιδιαίτερο και πολύ συγκεκριμένο συνδυασμό κυνισμού, καυστικού και ενήλικου χιούμορ, ψυχολογίας και κυπριακής διαλέκτου, κάτι που ίσως για κάποιους να φαντάζει ως ένα αρκετά ελκυστικό «πακέτο».

Το χιούμορ είναι «συνοδοιπόρος» σου από την παιδική ηλικία; 

Το χιούμορ θεωρώ ότι είναι η γλώσσα την οποία μιλάω καλύτερα. Ο πατέρας μου «εκπαίδευσε» τόσο εμένα, όσο και τη μητέρα μου, να βάζουμε λίγο «αλατοπίπερο» στη ζωή ώστε αυτή να γίνεται πιο ενδιαφέρουσα, αλλά και στις δύσκολες περιπτώσεις, πιο ανεκτή. Συμπεριλαμβάνω και τη μητέρα μου σαν «συμμαθήτριά» μου γιατί η ίδια προήλθε από ένα αρκετά σοβαρό και εκλεπτυσμένο υπόβαθρο όπου το χιούμορ, ειδικά στις γυναίκες, έπρεπε να εφαρμόζεται με ιδιαίτερα λεπτούς, σχεδόν χειρουργικούς, χειρισμούς. Μας έκανε «πλύση εγκεφάλου», λοιπόν, αυτός ο διαχυτικός Μεσογειακός, βομβαρδίζοντάς μας καθημερινά με «μεγατόνους» χιούμορ, κάτι για το οποίο είμαι ευγνώμων γιατί η ζωή μου είναι πιο γεμάτη, πιο «ζουμερή» και πιο χαρούμενη όταν την κοιτάζω μέσα από τον συγκεκριμένο «φακό». Μερικές φορές αυτός ο τρόπος σκέψης και γραφής έχει γίνει τόσο αναπόσπαστο κομμάτι του εαυτού μου που αναρωτιέμαι κιόλας αν έχω την ικανότητα να γράφω σοβαρά κείμενα. Στην προσπάθεια να απαντήσω στην ερώτησή μου, έχω ανακαλύψει πως ναι, έχω την ικανότητα, αλλά το βαριέμαι αφόρητα. Έτσι αν μπορώ, το αποφεύγω.

Μάθε περισσότερα για το προηγούμενο βιβλίο της Άρτεμις ΕΔΩ 

Πώς ξεκίνησε η ιδέα της συγγραφής του; Η εικονογράφηση του βιβλίου είναι επίσης δική σου. Πώς ήταν η διαδικασία στησίματος του;  

Νομίζω ο πρώτος «σπόρος» που φυτεύτηκε για τη συγγραφή του δεύτερου βιβλίου ήταν όλως περιέργως από κάποια σχόλια που έλαβα για το πρώτο μου βιβλίο. Ως επί το πλείστον, υπήρξαν χαρούμενες και ενθουσιώδεις αντιδράσεις από άτομα που βρήκαν το βιβλίο διασκεδαστικά ενημερωτικό και ψυχαγωγικό. Έλαβα όμως και κάποια σχόλια, πολύ προσωπικά, από ανθρώπους οι οποίοι διαβάζοντας το βιβλίο αντέδρασαν αλλιώς. Συγκινήθηκαν, έκλαψαν, θυμήθηκαν μια Κύπρο που είχαν αγαπήσει ως παιδιά, επικοινώνησαν με δικούς τους που δεν μιλούσαν για καιρό και προβληματίστηκαν κατά πόσο παίρνουν τη ζωή τους υπερβολικά στα σοβαρά. Σίγουρα δεν ήταν αντιδράσεις που περίμενα, μιας και το βιβλίο ήταν γραμμένο σε ανάλαφρο ύφος. Πιστεύω ήταν τότε που συνειδητοποίησα ότι γράφοντας, είτε σοβαρά είτε χιουμοριστικά, έχουμε τη δυνατότητα να αγγίξουμε κάποιους ανθρώπους, κάτι που ίσως θα έπρεπε να συνοδεύεται και με μια δόση ευθύνης. Νομίζω όταν πια ήμουν έτοιμη να διοχετεύσω αυτή την ενέργεια και αυτή την αίσθηση ευθύνης πιο συγκεντρωμένα και με σκοπό, ξεκίνησα να γράφω, έστω κι αν δεν ήξερα εξ αρχής την τελική μορφή του όλου εγχειρήματος. Όσο αφορά την εικονογράφηση, θεωρώ ότι αυτό ήταν και το σημείο εκκίνησης. Αρχικά είχα ξεκινήσει να στήνω ένα απλό τετράδιο με αγχολυτικά σχέδια για χρωμάτισμα, με το κυπριακό στοιχείο να λειτουργεί σαν ένας «συνδετήρας». Προς το τελείωμά του, ένιωσα ότι δεν ήταν αρκετό και ότι δεν έδινα προς τα έξω όσα μπορούσα, έτσι ξεκίνησα από την αρχή, γράφοντας το «Πνάσε. Ούλλα εννά παν καλά», κρατώντας ταυτόχρονα και κάποια από τα αρχικά σχέδια.

Αντιλαμβάνομαι ότι είναι έντονο το προσωπικό στοιχείο στο βιβλίο. Υπήρξαν στιγμές κατά τη συγγραφή που έκανες δεύτερες σκέψεις σχετικά με το ποιους μπορεί να αφορά, εκτός από σένα;

Είχα γενικώς πολλές αμφιβολίες, μιας και η ψυχική υγεία είναι ένα αρκετά ευαίσθητο θέμα, ειδικά στην κυπριακή κοινωνία. Παρατηρώντας όμως τους ανθρώπους γύρω μου εδώ και χρόνια, είναι πραγματικά αποκαρδιωτική η συνειδητοποίηση του πόσοι άνθρωποι υποφέρουν καθημερινά και σιωπηλά, κουβαλώντας ταυτόχρονα το τεράστιο βάρος της ντροπής που συνοδεύουν θέματα όπως η κατάθλιψη, η αγχώδης διαταραχή στις διάφορες της εκφάνσεις, ο τοξικός θυμός, οι παραλυτικές ανασφάλειες και άλλα πολλά. Έχω φτάσει στο συμπέρασμα λοιπόν ότι είναι εξαιρετικής σημασίας να είμαστε ειλικρινείς για αυτά τα θέματα, να τα συμπεριλάβουμε στην καθημερινή μας συζήτηση και να τα απενοχοποιήσουμε πλήρως. Και είναι κάπου εκεί, στην αίσθηση αυτής της αναγκαιότητας και της αμεσότητας του θέματος, που εξανεμίστηκαν οι αμφιβολίες. Με το βιβλίο μου ευελπιστώ ότι βάζω ένα λιθαράκι στον πιο πάνω στόχο και ότι σιγά-σιγά θα ακολουθήσουν κι άλλοι, ο καθένας φυσικά με τον δικό του τρόπο και ρυθμό.

Διάβασε ακόμη: Συνέντευξη: Ο Μάρκος Λεζές… είναι πανάκριβη "μάρκα"! Κωμικός από κούνια, τώρα και συγγραφέας! 

Αν καταλαβαίνω σωστά, στόχος σου είναι ο αναγνώστης να «ξυπνήσει» και να αντιμετωπίσει τα προβλήματα με μια διαφορετική ματιά, αλλά και να γελάσει διαβάζοντας το «Πνάσε. Ούλλα εννά παν καλά»;

Είναι παρότρυνση μου προς τον κόσμο να αναλάβει προσωπική ευθύνη για την ψυχική του ισορροπία και συναισθηματική ενδυνάμωση. Να αντιληφθεί ότι αν δεν φροντίσει ο ίδιος τον εαυτό του, κανένας άλλος δεν θα το κάνει. Είναι επίσης μια πρόσκληση για ωμή ειλικρίνεια, αυτογνωσία, αποδοχή, συμπόνια και καλοσύνη, πρώτα στον εαυτό μας και έπειτα στον συνάνθρωπο μας. Και ναι, εννοείται ότι ελπίζω πως ο αναγνώστης θα ψυχαγωγηθεί στην πορεία, αλλιώς δεν θα το έγραφα στο συγκεκριμένο ύφος. 

Θεωρείς ότι επιβάλλεται ο άνθρωπος να περνά χρόνο με τον εαυτό του;

Παρατηρώ ότι πολύς κόσμος δεν αντέχει τη συντροφιά του εαυτού του και αντιλαμβάνεται τον οποιοδήποτε χρόνο, μιας κατά τα άλλα πολύτιμης και αναγκαίας εσωστρέφειας, ως μοναξιά. Εκτός από αυτό, ο ελεύθερος προσωπικός χρόνος και η αυτό-φροντίδα, αντί να θεωρείται αναγκαίος και απόλυτα φυσιολογικός, αντιμετωπίζεται από πολλούς σαν τεμπελιά ή εγωισμός. Ο εαυτός μας είναι αυτός που εγγυημένα θα έχουμε συνεχώς μαζί μας, από την αρχή της ζωής μας μέχρι το τέλος της. Καλά θα κάνουμε λοιπόν να μάθουμε να περνούμε καλά μαζί του, αλλιώς μιλάμε για μια αφόρητη ζωή. Θεωρώ ότι για να λειτουργεί ομαλά μια κοινωνία χρειάζονται τα μέλη της να έχουν μια στοιχειώδη αυτογνωσία, να προσπαθούν να βελτιώνουν όσα μπορούν και να αποδέχονται όσα δεν μπορούν. Να αναγνωρίζουν ποια ερεθίσματα τούς θυμώνουν, τους πληγώνουν και ποια τους ευεργετούν και τους αναζωογονούν. Η αυτό-βελτίωση χρειάζεται πολλή προσωπική δουλειά και κόπο, όμως θεωρώ ότι το αποτέλεσμα αξίζει. Ελπίζω μέσα από το βιβλίο να μπορέσει κανείς να εντοπίσει ή να δουλέψει πάνω σε κάποια από αυτά τα σημεία, όσο πιο ανώδυνα γίνεται, με ευχάριστη διάθεση.

Διάβασε ακόμη: Συνέντευξη με τη συγγραφέα Μαρίνα Μιχαηλίδου-Καδή με αφορμή την έκδοση του παιδικού βιβλίου «Μια οικογένεια σε περιμένει»

Το βιβλίο αποκτά πιστεύεις επιπλέον αμεσότητα, γραμμένο στην κυπριακή διάλεκτο;

Γράφτηκε πρωτίστως στα κυπριακά (και στα χιουμοριστικά, αν μου κάνετε τη χάρη να τα θεωρήσουμε σαν γλώσσα ή έστω διάλεκτο) γιατί η θεματολογία του βιβλίου απαιτεί από τον αναγνώστη να ρίξει τις άμυνες του και να αφήσει πίσω οποιουσδήποτε «φραγμούς». Άρα ναι, έχει γραφτεί με τέτοιο σκοπό γιατί στοχεύω στην αμεσότητα, όχι μόνο γιατί επιθυμώ ο αναγνώστης να νιώσει άνετα και όμορφα, αλλά γιατί θέλω να νιώσει αρκετά άνετα και όμορφα ώστε να αφεθεί στο περιεχόμενο και να αποκομίσει κάτι από αυτό. Επίσης, δεν νιώθω ότι το βιβλίο είναι γραμμένο στην κυπριακή διάλεκτο λες και είναι μεταφρασμένο από τα ελληνικά ή κάποια άλλη γλώσσα. Είναι γραμμένο σε ένα συγκεκριμένο πολιτιστικό και κοινωνικό πλαίσιο, το οποίο αποδίδεται καλύτερα μέσω της διαλέκτου. Είναι σαν ένα προσωπικό ραβασάκι, ή ένα προσωπικό αστείο που μόνο η παρέα θα «πιάσει» και με παρέα εννοώ τους Κύπριους.

Ποιές είναι μέχρι στιγμής οι αντιδράσεις από κόσμο που το έχει διαβάσει; 

Δεδομένου ότι πριν λίγες μέρες κυκλοφόρησε, νιώθω ότι είναι ακόμα νωρίς να εκφραστώ. Μπορώ όμως να σταθώ λίγο στις αντιδράσεις ανθρώπων στην παρουσίαση του βιβλίου. Συγκεκριμένα, με πλησίασαν κάποιοι άνθρωποι, οι οποίοι είχαν δάκρυα στα μάτια μετά την ειλικρινή, αλλά κατά τα άλλα άτσαλη ομιλία μου. Μου επιβεβαιώθηκε η αίσθηση της αναγκαιότητας για μια ανοιχτή και συνεχόμενη συζήτηση για την ψυχική υγεία. Οι άνθρωποι διψούν για επικοινωνία, έχουν την ανάγκη να ξέρουν ότι δεν είναι μόνοι τους, ότι δεν είναι αφύσικο αυτό που νιώθουν, ότι δεν πρέπει να νιώθουν ντροπή για όσα περνούν και ότι υπάρχει η δυνατότητα για μια πλούσια και ολοκληρωμένη ζωή παρόλ' αυτά.

Πώς μπορεί κάποιος να προμηθευτεί το βιβλίο σου;

Στα μεγάλα βιβλιοπωλεία και από εμένα προσωπικά, μέσω της ομώνυμης σελίδας «Πνάσε. Ούλλα εννά παν καλά» στο Facebook.

Είναι αλήθεια ότι κάθε άνθρωπος που γράφει, με το που ολοκληρώσει ένα βιβλίο, ταλαιπωρείται με την ιδέα του επόμενου; Εσύ έχεις ήδη κάτι στα σκαριά; 

Νομίζω η συγγραφή ή η οποιαδήποτε τέχνη, εμπεριέχει μία εθιστική, δημιουργική ενέργεια, η οποία παραμένει και πλανάται στον χώρο ακόμη και μετά την ολοκλήρωση του εκάστοτε έργου. Σίγουρα μιλάμε για μια πολύ όμορφη και αναζωογονητική αίσθηση, η οποία όμως δημιουργεί αρκετή ένταση και κούραση. Δε θα μπορούσα να ζω συνεχόμενα με τόση αδρεναλίνη (ή τόση έκθεση προς τα έξω). Μην ξεχνάς ότι σκοπός της ζωής μου στην τελική είναι να «πνάσω». Αν μου έρθει στο μέλλον κάποια έμπνευση καλώς, αν όχι όμως, πάλι καλώς.

Φωτογραφίες: Μάριος Ιωσηφίδης

Το «Πνάσε. Ούλλα εννά παν καλά» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις A Bookworm Publication

Διάβασε ακόμη: Συνέντευξη με τη συγγραφέα του παιδικού παραμυθιού «Η απουσία της μαμάς»

Διάβασε τα αγαπημένα σημεία της Άρτεμις στη Λευκωσία ΕΔΩ