Όσα θες να ξέρεις για τη λογοθεραπεία
Της Θεοδοσίας Κυριάκου
Καταρχάς, εξήγησε μας τι ακριβώς είναι η λογοθεραπεία;
Η λογοθεραπεία είναι ένας σύγχρονος επιστημονικός κλάδος, ο οποίος ασχολείται με την πρόληψη, διάγνωση και αποκατάσταση των διαταραχών του λόγου (προφορικού/γραπτού, εκφραστικού/αντιληπτικού), της ομιλίας, της φωνής, της σίτισης, της κατάποσης και της επικοινωνίας σε παιδιά και ενήλικες, όποια και αν είναι η αιτία αυτών των διαταραχών, νευρολογική, εξελικτική ή λειτουργική. Η θεραπεία του λόγου ή της ομιλίας παρέχεται αποκλειστικά από εγγεγραμμένους λογοπαθολόγους λογοθεραπευτές, σε άτομα από τη βρεφική ηλικία μέχρι την τρίτη ηλικία.Θεωρείται μια σημαντική επιστήμη σε μια κοινωνία όπου η ομιλία είναι βασικός τρόπος επικοινωνίας μεταξύ των μελών της.
Δηλαδή, οι λογοπαθολόγοι/λογοθεραπευτές σε ποια άτομα παρέχουν εξειδικευμένες υπηρεσίες;
Σε όσους αντιμετωπίζουν αναπτυξιακές διαταραχές ομιλίας, αρθρωτικές διαταραχές, φωνολογικές διαταραχές, δυσαρθρία, διαταραχές στη ροή της ομιλίας (τραυλισμός, ταχυλαλία), αναπτυξιακές γλωσσικές διαταραχές, ειδική γλωσσική διαταραχή, γλωσσικές δυσκολίες που οφείλονται σε νοητική υστέρηση, βαρηκοΐα - κώφωση, διαταραχές στη χρήσης της γλώσσας, πραγματολογικές διαταραχές (αυτισμός, σύνδρομο Asperger, σημασιολογική – πραγματολογική διαταραχή), μαθησιακές δυσκολίες, διαταραχές στη σίτιση και κατάποση (δυσφαγία), διαταραχές φωνής, κρανιοπροσωπικές ανωμαλίες, χειρουργικές επεμβάσεις κεφαλής και τραχήλου (λαρυγγεκτομή), νευρογενείς διαταραχές και σύνδρομα, εγκεφαλικά επεισόδια – αφασίες, καθώς επίσης και κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις.
ΔΙΑΒΑΣΕ: Ας μιλήσουμε για μαθησιακές δυσκολίες
Πότε ένας γονιός πρέπει να αντιληφθεί ότι το παιδί του χρειάζεται λογοθεραπεία και γιατί είναι αναγκαία η έγκαιρη παρέμβαση;
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι λογοθεραπευτικής παρέμβασης χρήζουν τα παιδιά που παρουσιάζουν τουλάχιστον έναν χρόνο απόκλιση από το φυσιολογικό, στους τομείς του λόγου και της επικοινωνίας. Έτσι λοιπόν, για ένα παιδί το οποίο είναι 2 ετών και δεν έχει πει ακόμη καμία λέξη, ενώ σε φυσιολογική ανάπτυξη θα έπρεπε να έχει ένα λεξιλόγιο της τάξεως των 100 και άνω λέξεων, και ήδη να ξεκινά τον σχηματισμό υποτυπώδους προτασιακή δομής, θα πρέπει οπωσδήποτε οι γονείς να απευθυνθούν σε λογοθεραπευτή/τρια ώστε να βοηθηθεί το παιδί. Ο/η λογοθεραπευτής/τρια είναι εκείνος που θα εξετάσει το λεκτικό δυναμικό του παιδιού, τη μιμητική του ικανότητα και αναλόγως θα παραπέμψει σε άλλες ειδικότητες και εξετάσεις, προκειμένου να διερευνηθεί ο λόγος που οδηγεί σε αυτή τη σοβαρή καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου του παιδιού και να αντιμετωπιστεί. Αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι πως είναι καίριας σημασίας η επίσκεψη στον λογοθεραπευτή, όχι μόνο για θεραπεία αλλά ακόμα και για συμβουλευτική. Όσο πιο γρήγορα ζητηθεί βοήθεια από τον/την ειδικό, τόσο καλύτερη θα είναι η αποκατάσταση των δυσκολιών. Ο κόσμος είναι πλέον ενημερωμένος κυρίως από το διαδίκτυο αλλά και τις διάφορες ειδικότητες, που ασχολούνται με την ανάπτυξη και τη μάθηση του παιδιού.
Πώς οργανώνεται ένα πρόγραμμα λογοθεραπείας;
Ίσως το σημαντικότερο κομμάτι της διαδικασίας είναι η σωστή αξιολόγηση. Μία σωστή αξιολόγηση θα βοηθήσει τον/τη θεραπευτή/τρια τα κατανοήσει ακριβώς τη δυσκολία και να καταρτίσει το κατάλληλο θεραπευτικό πρόγραμμα. Το πρόγραμμα αποκατάστασης είναι πάντοτε εξατομικευμένο. Ο θεραπευτής θα ζητήσει έναν αναλυτικό ιστορικό και έπειτα με τη βοήθεια επίσημα σταθμισμένων διαγνωστικών εργαλείων, αλλά και άτυπων μετρήσεων, θα να καθορίσει εάν υπάρχει κάποια επικοινωνιακή διαταραχή, το είδος της διαταραχής και το μέγεθός της.
ΔΙΑΒΑΣΕ: Τα σημάδια που δείχνουν ότι το παιδί σου αντιμετωπίζει μαθησιακές δυσκολίες
Πόσο διαρκεί η λογοθεραπευτική αποκατάσταση και με ποια συχνότητα;
Το διάστημα και η συχνότητα των συνεδριών της λογοθεραπείας εξαρτώνται από τη δυσκολία ή/και τη διαταραχή που έχει διαγνωστεί. Σε περιπτώσεις που οι διαταραχές είναι συγγενείς, όπως σύνδρομο Down, βαρηκοΐα-κώφωση, εγκεφαλική πάρεση, διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές κ.α., τα παιδιά μπαίνουν σε πρόγραμμα λογοθεραπείας άμεσα μετά τη διάγνωση και συνήθως κάνουν λογοθεραπεία για πάνω από 2 χρόνια. Σε περιπτώσεις που οι δυσκολίες προκύπτουν στην πορεία της ανάπτυξης του παιδιού, όπως δυσκολίες στην άρθρωση, καθυστέρηση λόγου, διαταραχές στη ροή της ομιλίας- τραυλισμός, μαθησιακές δυσκολίες, ο/η λογοθεραπευτής/τρια ύστερα από την αξιολόγηση των επικοινωνιακών δεξιοτήτων, του λόγου και της ομιλίας, κρίνει για πόσο διάστημα θα χρειαστεί το παιδί να κάνει λογοθεραπεία, συνήθως από 3 μήνες έως και πάνω από 1 χρόνο. Η λογοθεραπεία γίνεται σε τακτικές εβδομαδιαίες συνεδρίες. Ωστόσο, εκτός από τη διαταραχή και το νοητικό δυναμικό του παιδιού, καθοριστικό ρόλο για την επίτευξη των στόχων έχουν οι ικανότητες του θεραπευτή, η σχέση θεραπευτή και παιδιού, καθώς και η ποιοτική και ποσοτική εμπλοκή των γονιών.
Γιατί είναι σημαντικό να αντιμετωπισθούν άμεσα οι δυσκολίες στο λόγο και την ομιλία ;
Το σημαντικότερο είναι να απευθυνθεί ο γονέας έγκαιρα και κυρίως πριν την ένταξή του παιδιού στο δημοτικό σχολείο. Στην επιστήμη της λογοθεραπείας, η πρόληψη σημαίνει τον έγκαιρο εντοπισμό και αντιμετώπιση των διαταραχών λόγου και επικοινωνίας. Οι επιπτώσεις μιας καθυστέρησης στην ανάπτυξη του λόγου, μπορεί να είναι σύνθετες και πολύπλευρες. Η έγκαιρη παρέμβαση σε καθυστέρηση του λόγου ή διαταραχή, μπορεί να προλάβει και δευτερογενείς συνέπειες, όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση, θυμό, μειωμένη κοινωνική δραστηριότητα, φόβο για επικοινωνία και έκφραση, και σε μεγαλύτερης ηλικίας παιδιά μαθησιακές δυσκολίες, που σχετίζονται με την εξέλιξη του λόγου τους.
Μπορεί μια διαταραχή στον λόγο να επηρεάσει τη σχολική επίδοση ενός παιδιού;
Ένα παιδί όταν ξεκινάει το σχολείο θα πρέπει να έχει ολοκληρώσει την ανάπτυξη του προφορικού του λόγου. Αυτό εξαιτίας της αλληλεξάρτησης του γραπτού με τον προφορικό λόγο. Εάν υπάρχουν δυσκολίες στον προφορικό λόγο, υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες να μεταφερθούν αυτές οι δυσκολίες και στο γραπτό. Το παιδί στο σχολείο πρέπει να είναι λεκτικά εύστοχο, να ακριβολογεί, να έχει ευχέρεια λόγου για να μπορεί να αντεπεξέλθει στις συνεχώς αυξανόμενες απαιτήσεις του σχολείου. Αν έχει δυσκολία στην έκφραση, δυσκολεύεται να μεταφέρει αποτελεσματικά πληροφορίες, να επιλέξει τις λέξεις που χρειάζονται, να τις βάλει στη σωστή σειρά έτσι ώστε να δώσει στο συνομιλητή του να καταλάβει τι θέλει να πει, πιθανότατα θα έχει δυσκολίες και στη γραπτή έκφραση. Η έγκαιρη και σωστή διάγνωση τυχόν διαταραχών στο λόγο και την ομιλία, η επιλογή του σωστού θεραπευτικού προγράμματος και η σύγχρονη δουλειά με την οικογένεια, διευκολύνουν την ομαλή ένταξη ενός παιδιού με δυσκολίες στο σχολικό πλαίσιο.
Οι συνεδρίες λογοθεραπείας είναι ατομικές ή ομαδικές;
Οι συνεδρίες λογοθεραπείας μπορούν να πραγματοποιηθούν σε ατομική συνεδρία ή σε ομάδα. Μερικές φορές ο/η λογοθεραπευτής/τρια μπορεί να συστήσει συνεδρίες μέσω ομάδας για το παιδί. Αυτό ωστόσο δεν σημαίνει ότι το παιδί θα παίρνει λιγότερη θεραπεία. Μπορεί να αποκριθεί καλύτερα σε ένα φυσικότερο περιβάλλον επικοινωνίας που παρέχει μια ομάδα.Μπορείτε να ζητήσετε από τον/τη λογοθεραπευτή/τρια να σας εξηγήσει τους λόγους που προτείνει ατομικές συνεδρίες ή ομαδικές
Ποιες είναι πιο συχνές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται στη λογοθεραπεία;
Στην επιστήμη της λογοθεραπείας χρησιμοποιείται ένα ευρύ φάσμα δοκιμασμένων και αναγνωρισμένων ψυχομετρικών εργαλείων, τα οποία είναι μεταφρασμένα και σταθμισμένα στον ελληνικό πληθυσμό. Μερικές μέθοδοι είναι TEΑCCH (θεραπεία και εκπαίδευση παιδιών με αυτισμό και διαταραχές επικοινωνίας), ABA (εφαρμοσμένη ανάλυση συμπεριφοράς), Τouch And Say (άγγιξε και πες), εικονογραφική μέθοδος, αισθητηριακή ολοκλήρωση (sensory integration), ΜΑΚΑΤΟΝ.
ΔΙΑΒΑΣΕ: Πώς επηρεάζεται η ανάπτυξη του εγκεφάλου ενός παιδιού που είναι μοναχοπαίδι
Ποιος είναι ο ρόλος των γονιών στη λογοθεραπεία;
Οι γονείς κατέχουν εξέχουσα θέση στη θεραπευτική διαδικασία και είναι ικανοί να την επιταχύνουν, παρέχοντας στους θεραπευτές χρήσιμες πληροφορίες. Άλλωστε, είναι εκείνοι οι οποίοι γνωρίζουν όσο κανείς τις ικανότητες του παιδιού, καθώς επίσης και το ιατρικό και οικογενειακό ιστορικό του. Οι θεραπευτές χρειάζονται τους γονείς συχνά, ακόμη και για να παρίστανται στις συνεδρίες, ώστε να εξασφαλιστεί η συμμετοχή τους στη λήψη αποφάσεων και να παρέχουν τις απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με τη θεραπευτική διαδικασία των παιδιών τους. Συμπερασματικά, κατανοούμε πως η οικογένεια αποτελεί εκείνο το φυσικό περιβάλλον του παιδιού και μπορεί να υποστηρίξει και να αναδείξει μέσω της συνεργασίας με τον/τη λογοθεραπευτή/τρια, τις ανάγκες και τις ικανότητες ενός παιδιού με δυσκολίες άρθρωσης, λόγου, επικοινωνίας . Χρήσιμη και αναγνωρισμένη είναι η συνεργασία λογοθεραπευτών με τους γονείς και φαίνεται να αποτελεί σήμερα πλέον ένα πολύ σημαντικό κομμάτι στη διαδικασία
Γιατί είναι σημαντικό παράλληλα με το πρόγραμμα του παιδιού να ενταχθούν και οι γονείς σε πρόγραμμα συμβουλευτικής;
Η συμβουλευτική των γονέων και η συνεργασία του ψυχολόγου είναι απαραίτητη και καθοριστικής σημασίας σε κάποιες περιπτώσεις, για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των προβλημάτων του παιδιού. Σε αρκετές περιπτώσεις μάλιστα η ομαλή πορεία της ψυχοσυναισθηματικής ανάπτυξης του παιδιού είναι δυνατό να αποκατασταθεί μέσα από τις συναντήσεις του ψυχολόγου με τους γονείς, χωρίς να χρειαστεί να πραγματοποιηθούν θεραπευτικές συνεδρίες με το παιδί. Στόχος της συμβουλευτικής γονέων δεν είναι να προσφέρει έτοιμες λύσεις, εφαρμόσιμες σε κάθε παιδί και κάθε πρόβλημα. Αντίθετα, στοχεύει να βοηθήσει τους γονείς αρχικά να κατανοήσουν τα αίτια των δυσκολιών του παιδιού τους, να γνωρίσουν τις ανάγκες και τις επιθυμίες του, να βελτιώσουν τη μεταξύ τους επικοινωνία και στη συνέχεια να επιλέξουν από την πληθώρα των μεθόδων ανατροφής, εκείνες που ταιριάζουν καλύτερα στα πρότυπα και τις αξίες της δικής τους οικογένειας.
Σε ποιες περιπτώσεις ένας ενήλικας μπορεί να απευθυνθεί σε έναν/μια λογοθεραπευτή/τρια;
Οι ενήλικες που χρειάζονται λογοθεραπεία, είτε αποκτούν μία ή περισσότερες διαταραχές στη διάρκεια της ζωής τους, είτε πρόκειται για παιδιά με χρόνιες διαταραχές που ενηλικιώνονται. Ένας/μια λογοθεραπευτής/τρια μπορεί να βοηθήσει έναν ενήλικα σε αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια (ισχαιμικά/ αιμορραγικά), κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις (τραυματισμοί π.χ. τροχαία), εκφυλιστικές νόσους όπως άνοιες (Αλτσχάιμερ κ.α.), νόσους του Πάρκινσον ή Χάντιγκτον, σκλήρυνση κατά πλάκα ή αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση κ.α., καρκίνο κεφαλή και τραχήλου ή λάρυγγα.
Πώς διαφοροποιείται μια συνάντηση λογοθεραπείας με ενήλικα σε σχέση με αυτήν ενός παιδιού;
Η λογοθεραπεία ακολουθεί διαφορετικές προσεγγίσεις ανάλογα με την ηλικία του ατόμου, τη σοβαρότητα της διαταραχής και των επιπτώσεών της. Είναι κάτι που κρίνεται πάντοτε μετά από την εξατομικευμένη αξιολόγηση που γίνεται και λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία, τη διαταραχή και το βαθμό δυσκολίας.
Μπορείς να επικοινωνήσεις με την Άντρη Καντηλάφτη Θεοχάρους στην ηλεκτρονική διεύθυνση [email protected] ή στο τηλέφωνο: 99404436
